ارزیابی ارتباط بین شاخص کیفیت خاک و تغییرات کربن آلی تحت تاثیر کاربری های مختلف (مطالعه موردی: منطقه سهند استان آذربایجان شرقی)

خاک های مرتعی به علت دارا بودن مواد آلی زیاد همواره مورد توجه بوده است، در حالیکه تغییر کاربری آن ها تاثیر زیادی بر مقدار کربن آلی به­عنوان کلید کیفیت خاک می گذارد. در این تحقیق کمی کردن کیفیت خاک در مراتع سهند استان آذربایجان شرقی و ارتباط احتمالی آن با کربن آلی خاک مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور نمونه­های خاک از دو کاربری مرتع و زراعی با استفاده از روش نمونه­برداری خطی جمع آوری و ۱۲ ویژگی فیزیکی و شیمیایی خاک اندازه­گیری و مقایسه آماری بین آن­ها انجام شد. با استفاده از روش تجزیه مولفه­ اصلی، حداقل مجموعه داده­ها موثر بر کیفیت خاک استخراج گردید. سپس با کمک توابع امتیازدهی غیر­خطی، شاخص کیفیت خاک تخمین زده شد. در نهایت الگوهای ارتباطی بین موثرترین نشانگر شناسایی شده و سایر ویژگی­های خاک با استفاده از رگرسیون چند متغیره مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که مقدار شاخص کیفیت خاک مرتع (۷۸/۰) به طور معنی­داری بالاتر از خاک زراعی (۶۳/۰) بود. کربن آلی بالاترین امتیاز (۷۳/۰) را در محاسبه کیفیت خاک به خود اختصاص داد. میانگین وزنی قطر خاکدانه (۷۲/۰)، رس (۹۳/۰)، جرم مخصوص ظاهری (۲۴/۰-) و رطوبت اشباع در خاک مرتع (۰۴/۰) و اسیدیته (۱۳/۰-) و هدایت الکتریکی (۴۸/۰-) در خاک زراعی ارتباط معنی­داری (بیشترین ضریب رگرسیونی) را با کربن آلی نشان دادند. به­طورکلی می­توان بیان نمود که کاربری­های­ مختلف نقش مهمی را در تغییر کیفیت خاک از طریق اثرگذاری بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و به­تبع آن تغییر در ورودی کربن آلی به خاک و حفظ آن در خاک ایفاء می­کنند

کلیدواژه ها:

توابع امتیازدهی غیرخطی ، کربن آلی ، کیفیت خاک ، مرتع