اثر منابع روی بر عملکرد، گوارش پذیری و شاخص های آنتی اکسیدانی خون در بزهای نر مورسیا

چکیده:سابقه و هدف:بز به عنوان حیوانی چند منظوره برای اقتصاد و تامین مواد غذایی برای جوامع شهری و روستایی حائز اهمیت می باشد. روی یکی از محدود کننده ترین مواد معدنی کم مصرف بوده که بایستی به صورت روزانه در جیره غذایی نشخوارکنندگان گنجانده شود. تحقیقات نشان داده اند که بهبود عملکرد رشد بهتری با افزودن ترکیبات آلی روی و نانو ذرات روی نسبت به سولفات روی به دست آمده است. مطابق با پژوهش های انجام شده، تغذیه منابع مختلف روی نیز سبب بهبود گوارش پذیری مواد مغذی می شوند. در پژوهش هایی که در آن مکمل روی به جیره های غذایی افزوده شده بود، وضعیت آنتی اکسیدانی حیوانات موردمطالعه بهبود پیدا کرد. ازآنجایی که منابع مختلف روی زیست فراهمی متفاوتی دارند و مطالعات اندکی پیرامون اثرات منابع مختلف روی بر تغییرات وزن بدن، گوارش پذیری مواد مغذی و وضعیت آنتی اکسیدانی بز انجام شده است، آزمایش حاضر به منظور بررسی اثر منابع روی بر عملکرد، گوارش پذیری و شاخص های آنتی اکسیدانی خون در بزهای نر مورسیا اجرا شد.مواد و روش ها:۴۰ راس بز نر مورسیا (با میانگین سنی تقریبا ۵/۱ سال و میانگین وزن زنده ۵۴/۱±۴۳ کیلوگرم) در قالب طرح کاملا تصادفی به مدت ۶۰ روز مورد آزمایش قرار گرفتند. بزها به طور تصادفی به ۴ تیمار آزمایشی و ۱۰ تکرار تقسیم شدند که شامل: ۱) جیره پایه (حاوی ۹۵/۱۹ میلی گرم در کیلوگرم روی بدون مکمل)، ۲) جیره پایه حاوی ۳۲ میلی گرم در کیلوگرم سولفات روی، ۳) جیره پایه حاوی ۳۲ میلی گرم در کیلوگرم روی-متیونین، ۴) جیره پایه حاوی ۳۲ میلی گرم در کیلوگرم نانو ذرات روی بودند و دام ها دسترسی آزاد به آب داشتند. نمونه های خون در روز ۶۰ آزمایش با استفاده از لوله های تحت خلا حاوی ماده ضد انعقاد خون جمع آوری شدند. تجزیه شیمیایی نمونه های خوراک از طریق روش های استاندارد آزمایشگاهی برای ماده خشک، خاکستر خام، پروتئین خام، چربی و الیاف نامحلول در شوینده خنثی انجام شد. گوارش پذیری ظاهری مواد مغذی از طریق روش خاکستر نامحلول در اسید تعیین شدند. فعالیت آنزیم های پلاسمایی با استفاده از کیت های تجاری و از طریق دستگاه الایزا اندازه گیری شدند. داده های به دست آمده از طریق مدل آماری طرح کاملا تصادفی و به روش آنالیز واریانس واکاوی شدند. یافته ها:در این پژوهش تغذیه انواع مکمل روی سبب بهبود میانگین افزایش وزن روزانه، میانگین خوراک مصرفی روزانه و ضریب تبدیل خوراک شد (۰۵/۰ P ≤). همچنین افزودن مکمل روی فارغ از منبع آن، سبب بهبود گوارش پذیری ظاهری پروتئین خام، ماده آلی و الیاف نامحلول شوینده خنثی شد (۰۵/۰ P ≤). غلظت پلاسمایی آنزیم های آلکالین فسفاتاز و سوپراکسید دیسموتاز در تیمارهای تغذیه شده با مکمل روی نسبت به گروه شاهد افزایش یافتند (۰۵/۰ P ≤) اما غلظت پلاسمایی مالون دی آلدئید، آسپارتات آمینوترانسفراز و آلانین آمینوترانسفراز در دام های تغذیه شده با انواع مکمل روی به طور معنی داری کاهش یافت (۰۵/۰ P ≤).نتیجه گیری:تغذیه انواع مکمل روی (آلی، غیرآلی و نانو ذرات) در شرایطی که جیره غذایی قادر به تامین مقادیر کافی از منابع روی برای حیوان نیست، سبب ایجاد اثرات مثبتی بر رشد جبرانی، بهبود ضریب تبدیل خوراک، بهبود گوارش پذیری مواد مغذی و ارتقای سیستم آنتی اکسیدانی بدن خواهد شد زیرا در شرایط کمبود حاشیه ای مواد معدنی کم مصرف، سازوکارهای جذبی بدن به منظور افزایش جذب این عناصر فعال تر می شوند و لذا احتمالا به همین دلیل تفاوت معنی داری میان منابع مختلف روی در این پژوهش مشاهده نشد. بنابراین با در نظر گرفتن هزینه خوراک، تیمار تغذیه شده با سولفات روی به ویژه در شرایطی که حیوان در شرایط کمبود حاشیه ای روی باشد مقرون به صرفه می باشد زیرا سبب افزایش گوارش پذیری مواد مغذی، عملکرد تولیدی بهینه و بهبود وضعیت آنتی اکسیدانی مشابه با منابع گران قیمت استفاده شده در تیمارهای روی-متیونین و نانو ذرات روی گردید.

کلیدواژه ها:

بز مورسیا ، روی-متیونین ، سولفات روی ، گوارش پذیری ، نانو ذرات روی