بررسی تحلیلی ماهیت عواطف از دیدگاه حکمت متعالیه

عواطف یکی از مهم ترین ساحت های شخصیت انسانی محسوب می شود. ما در این پژوهش با روش تحلیلی به بررسی ماهیت عواطف از دیدگاه حکمت متعالیه پرداخته و به این نتیجه رسیدیم که عواطف از یکسو ماهیت شناختی دارند و مبتنی بر لذت و الم و ادراک امر منافر و موافق طبع تعریف می شوند و ازدیگرسو، از قوای تحریکی زیرمجموعه­ی قوه­ی شوقیه، یعنی شهوت و غضب تاثیر می پذیرند و ماهیت تحریکی دارند. تجمیع دو رکن ادراکی و تحریکی عواطف، بر عهده­ی عقل عملی است که به­واسطه­ی قوه­ی وهم انجام می شود. خیال با خوانش ملاصدرا یک قوه­ی فعال در ایجاد صور و ادراکات است و در شکل­گیری، تثبیت، تقویت و یا تضعیف عواطف نقش کلیدی بر عهده دارد. اگر خیال را یک ساحت نفسانی بدانیم، در این صورت، قوه­ی واهمه غیر از ساحت خیال نیست و مبتنی بر مرتبه­ی نفس انسانی است. قوه­ی واهمه در همان درجه تجلی پیدا می کند و واهمه ای خیالی و یا عقلی می گردد و متناسب با مرتبه­ی وجودی اش، عاطفه ها را می سازد، پرورش می دهد و مدیریت می کند. ازاین­رو تربیت هر کدام از این قوای زیرمجموعه­ی عقل عملی، می تواند عواطفی متناسب با این وضعیت را برای فرد ایجاد کند.

کلیدواژه ها:

عواطف ، عقل عملی ، ملاصدرا ، قوه ی خیال ، عاطفه