تاریخ ذهنیات به منزله ی نظریه و روش در تاریخ نگاری فرهنگی

تاریخ ذهنیات برآمده از تاریخ نگاری مکتب آنال و شاخه ای مهم از جریان تاریخ فرهنگی است، اما در آن چارچوب ها محدود نشد و شاخ و برگ فراوان یافت. امروزه تاریخ روحیات و تاریخ احساسات در حقیقت ثمره ی تاریخ ذهنیات هستند و هرکدام به تدریج سازوکاری مستقل می یابند. محور اصلی تاریخ ذهنیات که توسط فور و بلوخ دو تن از بنیانگذاران مکتب آنال آغاز شد، بررسی تاثیر فرهنگ بر سایر وجوه زندگی است. مفروض اصلی مورخان این رهیافت تاریخ نگارانه این است که کلان طرح های فرهنگی در کار هستند که بیشترین توافق بر سر آن بین اعضای یک جامعه وجود دارد و افراد در مرزهای آن دست به کنش فرهنگی می زنند. منتقدان ضمن ستایش رویکرد فراگیر این تاریخ که اقشار مختلف جامعه را بی هیچ تمایزی در برمی گیرد، اجبار و تحمیل نهفته در این مفروض را آماج انتقادات خود قرار داده اند. بی تردید اما تاریخ ذهنیات با تمرکز بر نقش گاه ناپیدا و عمدتا مغفول فرهنگ بر کنش های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، تصویری بدیع از گذشته در اختیار می دهد. این جستار با هدف آشنا کردن مورخان ایرانی با رویکردهای نوین تاریخ نگاری، به شیوه ای توصیفی و با اتکا به منابع دست اول مورخان تاریخ ذهنیات در پی به دست دادن تعاریفی از تاریخ ذهنیات، معرفی مورخان و آثار نامی این مکتب و نهایتا طرح برخی نقدها به آن است.

کلیدواژه ها:

تاریخ فرهنگی ، مکتب آنال ، تاریخ ذهنیات ، لوسین فور ، مارک بلوخ