پژوهشی بر دینارهای اردشیر سوم ساسانی (۶۲۹-۶۳۰م.)

نگاشته های تاریخی در واپسین سال های شاهنشاهی ساسانی، به ویژه دوران پادشاهی اردشیر سوم، کم و مخدوش است؛ بنابراین سکه های آن عصر، به خصوص دینارهای طلا، می تواند اطلاعات فراوانی را در جایگاه منبعی معتبر ارائه دهد. داده های اصلی این پژوهش را سه دینار منحصر به فرد از اردشیر سوم تشکیل می دهد که به ترتیب شامل سکه های ذیل می گردد: ۱- دینار رسمی ضرب شده به سال اول پادشاهی، ۲- دینار سنگین (heavy dinar) و یکروی یافت شده از مقبره شی تیبانگ (۶۲۲-۶۶۶م.؛ Shi Tiebang) در چین، و ۳- دینار سنگین ضرب شده در سکستان (سیستان) به سال دوم پادشاهی. این پژوهش بر آن است تا علاوه بر معرفی جامع دینارهای اردشیر سوم، با رهیافت تاریخی به بازسازی قسمتی از تاریخ سیاسی آن دوره، بالاخص تاریخ سیاسی ایالت سکستان بپردازد. در نتیجه ضرب دیناری رسمی در نخستین سال پادشاهی اردشیر سوم، به مانند دینارهای ویژه پادشاهان گذشته، می توانست مشروعیت و مقبولیتی کاذب برای این پادشاه نمادین به ارمغان آورد. همچنین پیدا شدن دینار اردشیر سوم در مقبره شی تیبانگ از خاندان سغدی تبار شی، می تواند شاهدی بر ارتباط این خاندان، به خصوص شخص شی هدان (۵۸۳-۶۶۹م.؛ Shi Hedan) با درباریان ساسانی و پساساسانی باشد. در آخر نیز ضرب سکه های طلا و نقره به سال دوم پادشاهی اردشیر سوم در سکستان، نشانی از به قدرت رسیدن سپاهبد نیمروز یا پاذگوسپان سرسپرده او، پس از دوران فقدان قدرت در سکستان و نواحی شرقی پس از آن، باشد.

کلیدواژه ها:

اردشیر سوم ، دینار ، سکستان (سیستان) ، سکه شناسی ، اواخر ساسانیان ، نیمروز ، خاندان شی (از چین)