ارائه شاخص فروپاشی حوزه آبخیز (WCI): معیاری تلفیقی برای پیش بینی شکست اکولوژیکی در حوضه های پرتنش
فایل این در 19 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
چکیده :
در دهه های اخیر، افزایش فشارهای انسانی، تغییرات اقلیمی، بهره برداری ناپایدار از منابع طبیعی و نبود رویکرد یکپارچه در مدیریت منابع، منجر به فروپاشی عملکردی و ساختاری بسیاری از حوزه های آبخیز در ایران شده است. در پاسخ به این بحران، این مقاله با هدف ارائه یک شاخص تلفیقی و جامع تحت عنوان "شاخص فروپاشی حوزه آبخیز (Watershed Collapse Index - WCI)" طراحی شده است. این شاخص با استفاده از پارامترهای کلیدی شامل موجودی منابع آب زیرزمینی، شدت فرسایش خاک، ضریب بهره برداری از اراضی، نرخ بیابان زایی، و وضعیت پوشش گیاهی، ارزیابی جامعی از پایداری یا ناپایداری هر حوضه ارائه می دهد.روش تحقیق به صورت تلفیقی از مطالعات میدانی، داده های سنجش ازدور، تحلیل داده های بلندمدت سازمان های منابع طبیعی و آب کشور، و بهره گیری از تکنیک های وزن دهی چندمعیاره مانند AHP و TOPSIS بوده است. در ادامه، شاخص WCI برای چند دشت بحرانی ایران از جمله دشت های قم، وتهران، اصفهان ، مشهد، و یزد محاسبه شد. نتایج نشان داد که مقادیر WCI در این مناطق به وضوح روند فروپاشی زیست محیطی را تایید می کنند. برای مثال، در دشت قم مقدار نهایی WCI برابر با 0.63 به دست آمد که بیانگر قرار گرفتن این دشت در آستانه شکست اکولوژیکی کامل است.نوآوری این تحقیق در طراحی شاخصی تلفیقی با قابلیت پیاده سازی ساده، استفاده از داده های قابل دسترس و امکان تعمیم پذیری به سایر حوزه های بحرانی کشور و حتی منطقه غرب آسیا است. همچنین برای نخستین بار، مفهوم فروپاشی اکولوژیکی حوزه آبخیز به صورت عددی و کمی در سطح میدانی و منطقه ای عملیاتی شده است. این شاخص می تواند به عنوان ابزاری راهبردی در اولویت بندی مداخلات مدیریتی، تخصیص منابع مالی، و سیاست گذاری در سطح ملی و منطقه ای مورد استفاده قرار گیرد.در پایان، با تاکید بر ضرورت بازنگری در ساختارهای مدیریتی منابع طبیعی و توسعه بینش سیستمی، این شاخص می تواند به عنوان گامی مهم در جهت تغییر رویکردها از مدیریت واکنشی به مدیریت پیشگیرانه در حوزه منابع طبیعی ارزیابی شود.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
شاهپور ابراهیمی
مشاور مدیر کل منابع طبیعی وآبخیزداری استان قم
مراجع و منابع این :
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود لینک شده اند :