عوامل موثر بر اشتیاق پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان

مورفی (۱۹۹۳) اشتیاق به مدرسه را نشانه ای از این واقعیت می داند که بخشی از رفتار ارگانیزم بستگی به طبیعت و ساختار درونی آن دارد (مورفی، ۱۹۹۳؛ به نقل از حکیم زاده، ۱۳۹۳). گرامن (۱۹۹۴) اشتیاق را عاملی می داند که ما را بر می انگیزد، به حرکت وامی دارد و به سوی رفتاری معین سوق می دهد (گرامن، ۱۹۹۴؛ به نقل از بشیرپور، ۱۳۹۲). اش (۱۹۹۵) اشتیاق را در برگیرنده مجموع عوامل هشیار و ناهشیار فعالیت روانی می داند که بر اساس آن اراده و رفتار ما شکل می گیرد. از نظر فنی، اشتیاق به مدرسه حالت روانی است که رفتار را به سمت یک مقصد معین سوق می دهد و یا به حرکت در می آورد، اشتیاق به مدرسه شامل سه عنصر متعامل و مرتبط با یکدیگر یعنی نیازها، رفتارها و مقاصد است (اش، ۱۹۹۵؛ به نقل از فرازنده، ۱۳۹۱). اشتیاق را می توان به عنوان نیروی محرکه فعالیت های انسان و عامل جهت دهنده آن تعریف کرد. اشتیاق را به موتور و خدمات اتومبیل تشبیه کرده اند (عبدی، ۱۳۹۸). طبق تعاریف مطرح شده می توان گفت اشتیاق تحصیلی نشانه، عامل و فرایندی است که دانش آموز یا دانشجو را به حرکت وا می دارد، حرکتی که جهت دار بوده و دارای مسیر مشخصی می باشد و این فرایند به طور مستمر فرد را به سوی موفقیت تحصیلی هدایت می کند. اشتیاق یک انرژی و نیرویی است که از درون خود فرد به وجود می آید و احساس سرزنده بودن به انجام کارهاست نه تحمیل و اجبار در انجام آنها. مفهوم بسیار نزدیک به اشتیاق تحصیلی، سرزندگی تحصیلی می باشد. سرزندگی تحصیلی هم توانایی موفقیت آمیز دانش آموزان در برخورد با موانع مسیر تحصیلی است. یکی از قابلیتهایی که هر انسانی در زمان مخاطره و خطر دارد این است که بتواند بر خطرات فایق بیایید و به عبارتی دیگر تعادل برقرار کند و از پیامدهای منفی که برایش شکل می گیرد دوری نماید که در اصطلاح به این امر سرزندگی می گویند. به طور خلاصه، میتوان گفت در چند ده ه ی آخر مطالعات تجربی و ادراکی وابسته به سرزندگی باعث شد محققان به بررسی این حقیقت بپردازند که چرا عدهای از دانش آموزان از همان محیط های محروم از نظر اقتصادی و اجتماعی در مدارس موفق هستند در حالی که دیگر دانش آموزان در آن محیط موفق نیستند .محققان، متخصصان تعلیم و تربیت، والدین و جامعه در مورد افت تحصیلی دانش آموزان اقلیت نژادی و دانش آموزان در معرض خطر نگران بودند.