بررسی نقش مدرسه به عنوان نهاد اجتماعی در تربیت شهروندی دانش آموزان مقطع ابتدایی

مدرسه به عنوان یکی از اساسی ترین نهادهای اجتماعی، جایگاه ویژه ای در فرآیند جامعه پذیری و تربیت شهروندی دانش آموزان دارد. مقطع ابتدایی به عنوان نخستین مرحله رسمی آموزش، نقش حیاتی در شکل گیری شخصیت اجتماعی کودکان ایفا می کند و تاثیرات آن تا سال ها در نگرش، باورها و رفتارهای فرد باقی می ماند. تربیت شهروندی مفهومی گسترده شامل آموزش ارزش هایی مانند احترام به قانون، پذیرش مسئولیت های فردی و اجتماعی، همکاری، مشارکت مدنی، همدلی، و آشنایی با حقوق و تکالیف شهروندی است. این ارزش ها در فضای مدرسه از طریق برنامه های درسی، فعالیت های فوق برنامه، روابط بین فردی، ساختار مدیریتی مدرسه و شیوه های تربیتی معلمان منتقل می شوند.در این پژوهش، تلاش شده است نقش مدرسه به عنوان نهادی اجتماعی در زمینه سازی برای تربیت شهروندی دانش آموزان ابتدایی مورد بررسی قرار گیرد. نتایج نشان می دهد که محیط مدرسه اگر همراه با مشارکت فعال دانش آموزان، روش های تدریس تعاملی، فضای احترام متقابل و الگوسازی صحیح توسط معلمان باشد، می تواند به صورت چشم گیری در نهادینه سازی رفتارهای شهروندی موثر باشد. از سوی دیگر، چالش هایی مانند تمرکز صرف بر آموزش محتوای درسی، نبود فرصت های کافی برای فعالیت های مشارکتی، و کم توجهی به آموزش مهارت های زندگی، می توانند نقش مدرسه را در این زمینه تضعیف کنند. بر این اساس، پیشنهاد می شود که برنامه ریزی های آموزشی و تربیتی مدارس ابتدایی با رویکرد تقویت هویت شهروندی و پرورش انسان هایی مسئول، مشارکت جو و قانون مدار بازنگری شود. تربیت شهروندی در مدرسه نه تنها راهی برای ساختن فردی بهتر، بلکه مسیری برای ساختن جامعه ای آگاه، پویا و منسجم است.