نقش آموزش مبتنی بر پرسش در توسعه تفکر نقادانه و مهارت های استدلالی دانش آموزان

در دنیای آموزش امروز، که با پیچیدگی های فزاینده و نیاز به مهارت های شناختی سطح بالا روبروست، نقش رویکردهای نوین آموزشی بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار گرفته است. یکی از این رویکردها، آموزش مبتنی بر پرسش است که بر درگیرسازی فعال یادگیرنده از طریق طرح سوالات چالش برانگیز و ایجاد فضای تفکر تاکید دارد. این مقاله، با روش تحلیلی -مروری، به بررسی نقش آموزش پرسش محور در توسعه تفکر نقادانه و مهارت های استدلالی دانش آموزان پرداخته است. در بخش مبانی نظری، مفاهیم کلیدی همچون آموزش پرسش محور، تفکر نقادانه و انواع استدلال تبیین شده و با بهره گیری از نظریه هایی مانند سازنده گرایی، آموزش تحول آفرین، مدل پل و الدر و طبقه بندی بلوم، چارچوب نظری مقاله بنا نهاده شد.بررسی پیشینه های پژوهشی داخلی و خارجی نشان داد که اگرچه بسیاری از پژوهش ها بر اثربخشی آموزش مبتنی بر پرسش در ارتقای مهارت های شناختی تاکید داشته اند، اما همچنان در زمینه مطالعات میان رشته ای، بررسی های بلندمدت و توجه به تفاوت های فرهنگی و سنی، خلاهای جدی وجود دارد. در تحلیل یافته ها، مزایایی نظیر فعال سازی ذهن، پرورش مهارت های تحلیلی، تقویت ارتباط معلم و دانش آموز و ایجاد فضای تفکر آزاد شناسایی شد، اما همزمان چالش هایی چون وابستگی به مهارت معلم، دشواری ارزیابی، کمبود منابع و مقاومت ساختار سنتی نیز مطرح گردید. این مقاله، با ارائه شاخص های موفقیت و پیشنهادهایی کاربردی برای طراحان درسی، معلمان و سیاست گذاران آموزشی، بر ضرورت تحول در شیوه های تدریس و توجه به آموزش پرسش محور به عنوان ابزاری کلیدی برای پرورش ذهن های تحلیل گر تاکید می ورزد.

کلیدواژه ها:

آموزش مبتنی بر پرسش ، تفکر نقادانه ، مهارت های استدلالی ، یادگیری فعال ، تحول آموزشی