تاثیر تنش خشکی بر نیاز آبی نهال های زیتون تلخ (Melia azedarach L.) در سنین مختلف در دو سال متوالی

سابقه و هدف: استفاده از گونه های سازگار و مقاوم به خشکی در مناطق خشک امری ضروری است. این مطالعه، تاثیر تنش خشکی بر نیاز آبی زیتون تلخ در سنین مختلف در منطقه خشک رباط کریم در استان تهران را مورد بررسی قرار می دهد. مواد و روش ها: این آزمایش به صورت طرح فاکتوریل با فاکتورهای نوع گونه، سن و تنش خشکی بر پایه بلوک های کامل تصادفی در ۱۰ تکرار در دو سال متوالی انجام شد. متغیرها شامل استفاده از فاکتور سن در سطوح یک، سه و پنج ساله و فاکتور تنش خشکی در تنش های ملایم (۳/۰)، متوسط (۵/۰) و زیاد (۷/۰) بود که در مجموع، ۹ تیمار برای هر گونه و با در نظر گرفتن تعداد ۱۰ تکرار، جمعا در ۹۰ میکرولایسیمتر انجام گردید. اهداف شامل تعیین برنامه ریزی آبیاری، پایش رطوبت در سطوح تنش خشکی و اندازه گیری نیاز آبی گونه ها، فاز محاسبه تبخیر و تعرق مرجع و ضریب گیاهی و فاز ارزیابی اثرات تنش های مختلف خشکی بر نیاز آبی و ضریب گیاهی گونه زیتون تلخ بود.یافته ها: میزان مصرف آب در نهال زیتون تلخ در سال ۱۴۰۰، در طول دوره رشد گیاه، در تیمارهای مختلف اعمال شده شامل تیمارهای تنش خشکی ۳/۰ (۹/۲۳۸ میلی متر)، ۵/۰ (۴/۲۸۲ میلی متر) و ۷/۰ (۰۳/۳۱۰ میلی متر) در سن یک ساله؛ تنش خشکی ۳/۰ (۳۲۲ میلی متر)، ۵/۰ (۸/۳۷۴ میلی متر) و ۷/۰ (۴/۴۲۱ میلی متر) در سن سه ساله و تنش خشکی ۳/۰ (۷/۴۷۱ میلی متر)، ۵/۰ (۸/۳۷۴ میلی متر) و ۷/۰ (۴/۴۲۱ میلی متر) در سن پنج ساله بود. میزان مصرف آب در سال ۱۴۰۱ برای تیمارهای تنش خشکی اعمال شده به ترتیب برابر با ۱۴/۲۳۳، ۶/۲۷۶ و ۱۳/۳۰۱؛ ۳۱۴، ۳۶۴ و ۳۹۴؛ ۷۳/۴۷۱، ۱/۴۹۹ و ۷۳/۵۳۰ میلی متر بود. مقایسه میانگین مقدار تبخیر- تعرق پتانسیل در نهال های زیتون تلخ مورد بررسی در تنش های مختلف نشان دهنده معنی دار بودن میانگین آنها با احتمال (۰۱/۰p≤) در گروه های مختلف و طی سال های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ است.نتیجه گیری: به طور کلی، رژیم های خشکی بر نیاز آبی گونه زیتون تلخ در سنین مختلف تاثیرگذار است. بنابراین، نیاز است که در طرح های جنگل کاری در مناطق خشک و نیمه خشک، تنش خشکی مناسب در نظر گرفته شود تا هم در مصرف آب صرفه جویی گردد و هم شرایط مناسب برای رشد و زنده مانی این درختان فراهم شود.

کلیدواژه ها:

ضریب گیاهی ، مراحل رویشی ، تبخیر- تعرق پتانسیل ، تبخیر- تعرق مرجع ، زیتون تلخ