مطالعه تطبیقی نقوش جلدهای قرآن در دوره های تیموری و صفوی، محفوظ در آستان قدس رضوی

جلدسازی برای قرآن کریم، همواره هنر و صنعتی با ارزش های مهم تاریخی و زیباشناختی در خدمت کلام وحی بوده است، به نحوی که می توان بهترین نمونه های آن را در ایران و در دوره های تیموری و صفوی مشاهده کرد. تعدادی از این قرآن ها در مرکز نسخ خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می شوند که تاکنون به صورت موردی، معرفی و تحلیل نشده اند تا از پس آن بتوان به وجوه تشابه و تمایز طرح و نقش های به کاررفته در آن ها و تاثیرات زمانی میانشان آگاهی یافت. در این پژوهش تلاش شده تا به این پرسش پاسخ داده شود که وجوه اشتراک و افتراق نقوش جلد قرآن های دوره های یادشده محفوظ در مرکز نسخ خطی آستان قدس، کدام است؟ و دامنه تاثیرات آن نیز در تطبیق صورت گرفته چیست؟ نمونه های منتخب از هر دوره تاریخی، سه قرآن و جمعا شش مورد است. نتایج نشان می دهد که جلدسازی دوره صفوی تحت تاثیر دوره تیموری بوده و به طور تقریبی بیشتر نقوش استفاده شده در ساخت و تزئین جلد در دو دوره، مشترک است. باوجود نقوش مشترک در تزئین جلدها، به نظر می رسد که در دوره صفوی هنرمندان به وسیله استفاده از رنگ های متنوع و گرم، تنوع زیادی به جلدها داده اند و به گونه ای نقوشی جان دار و حجم دار خلق کرده اند و حالتی واقع گرایانه تر از جلدهای عصر تیموری داشته اند.

کلیدواژه ها:

جلدسازی ، نقوش ، دوره تیموری ، دوره صفوی ، آستان قدس رضوی