الگوی حکمرانی و سیاست گذاری آب کشاورزی: رویکردی به سوی توسعه پایدار

مدیریت پایدار منابع آب با هدف افزایش استفاده بهینه از آب و دستیابی به امنیت غذایی است. در این تحقیق ضمن بررسی نقاط ضعف، قوت، تهدید ها و فرصتهای مدیریت منابع و مصارف آب کشاورزی در محدوده مطالعاتی اقدام به ارائه مدل مفهومی مدیریت عرضه و تقاضای آب گردیده است. تجزیه و تحلیل مکانی عوامل داخلی (نقاط قوت و ضعف) و عوامل خارجی (فرصتها و تهدیدها) مرتبط با مدیریت آب کشاورزی در این مطالعه مدنظر قرار گرفت. راهبردهای مدیریت آب کشاورزی با رویکرد تصمیم گیری چندمعیاره که تلفیقی از فرایند تحلیل سلسله مراتبی و تاپسیس در محیط تصمیم گیری فازی می باشد، اولویت بندی شدند. در این پژوهش، داده ها از طریق توزیع ۳۰ پرسشنامه بین مدیران، کارشناسان و بهره برداران منتخب به روش نمونه گیری هدفمند گردآوری و با استفاده از مدل های سلسله مراتبی و SWOT تحلیل شدند. نتایج مدل تحلیلی SWOT نشان داد که امتیاز نهایی عوامل داخلی و خارجی به ترتیب معادل ۹/۲ و ۷۳/۲ می باشد. براین اساس، راهبرد تهاجمی (راهبرد SO) و تلفیقی از راهبردهای سازه ای و غیرسازه ای (راهبردهای SO، ST و WO) در بالاترین اولویت قرار دارند. راهبردهای پیشنهادی به منظور مدیریت عرضه و تقاضای آب در جهت افزایش بهره وری آب شامل توسعه و بهسازی ساختار فیزیکی سامانه منابع آب مورد مطالعه، بهبود مدیریت بهره برداری و نگهداری از سامانه منابع آب، مدیریت زیست محیطی و استحصال از منابع آب داخلی سامانه منابع آب موردمطالعه، می باشند. نتایج بررسی ها نشان داد که در محدوده مورد مطالعه، کل حجم آب مصرفی سالانه اراضی آبی در حدود ۸/۱ میلیارد مترمکعب برآورد شده است که از این میزان در حدود ۱۷۰۷ میلیون مترمکعب (%۹۵) از منابع آب سطحی و ۹۰ میلیون مترمکعب (%۵) از منابع آب زیرزمینی است. مدل پیشنهادی و نتایج ارائه شده، راه حل های موثری را به منظور اجرای مدیریت پایدار منابع و مصارف آب در سامانه های منابع آب مقیاس بزرگ ارائه می کند.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی راهبردی ، برنامه اقدام ، توسعه پایدار ، سامانه منابع آب ، مدیریت منابع آب