پژوهشی تحلیلی در زمینه سبک شناسی مقامات بدیع الزمان همدانی و مقایسه آن با مقامات حریری

ادبیات مقامه نویسی، از برجسته ترین جلوه های نثر فنی در زبان عربی است که در سده های چهارم و پنجم هجری به اوج شکوفایی رسید. بدیع الزمان همدانی و حریری دو چهره شاخص در این حوزه اند که هر یک با شیوه ای متفاوت به خلق مقامه هایی ماندگار پرداختند. این مقاله با رویکردی توصیفی-تحلیلی به بررسی تطبیقی سبک مقامه های این دو نویسنده می پردازد و تلاش دارد تا با اتکا به روش سبک شناسی لایه ای، تفاوت های زبانی، بلاغی، فکری و روایی آثار ایشان را تبیین نماید. یافته ها نشان می دهد که بدیع الزمان همدانی با نثری ساده تر، طبیعی تر و نزدیک تر به زبان گفتار، در مقامه های خود نوعی طنز اجتماعی و نقادانه را پی می گیرد و بیش از آنکه درگیر پیچیدگی های صناعت لفظی شود، به انتقال پیام و نقد ساختارهای اجتماعی توجه دارد. در مقابل، حریری با بهره گیری افراطی از صنایع بدیعی چون سجع، جناس و طباق، مقامه هایی پدید آورده که اگرچه از حیث زبانی به اوج بلاغت رسیده اند، اما از منظر روایت پردازی و واقع گرایی فاصله ای محسوس با آثار بدیع الزمان دارند. مقایسه این دو سبک، امکان درک عمیق تری از سیر تطور نثر فنی، جایگاه بلاغت، و نسبت میان فرم و محتوا در متون کلاسیک عربی را فراهم می آورد. در نتیجه، سبک بدیع الزمان همدانی به سبب سادگی، نوگرایی و نزدیکی به متن زندگی روزمره، الگویی کارآمدتر برای بررسی نقش اجتماعی ادبیات به شمار می رود.

کلیدواژه ها:

سبک شناسی ، مقامه ، بدیع الزمان همدانی ، حریری ، نثر فنی ، بلاغت ، طنز اجتماعی.