بررسی اثرات تغییر اقلیم بر رویشگاه گونه مرتعی Stipa barbata (مطالعه موردی- استان قم )

شناخت عوامل محیطی موثر در استقرار پوشش گیاهی بومی هر منطقه می تواند به مدیریت صحیح مراتع کمک کند. رویشگاه مطلوب تاثیر به سزایی بر بقا و تولید مثل گونه ها دارد. با پیشرفت علم آمار و سیستم اطلاعات جغرافیایی، تعیین پیشبینی رویشگاه گونه های گیاهی با استفاده از روش های مدل سازی میسر شده است. از این رو این تحقیق با هدف تهیه نقشه پیشبینی رویشگاه گونه استیپا بر پایه مدل پیش بینی اقلیمی در استان قم انجام شد. در این مطالعه به منظور بررسی روند متغیرهای اقلیمی از آزمون ناپارامتریک من-کندال استفاده شد و برای تهیه نقشه پراکنش بالقوه گونه استیپا از روش آماری رگرسیون لجستیک استفاده گردید. بدین منظور نقشه ی ۱۹ بایو اقلیمی و سه متغیر فیزیوگرافی با قدرت تفکیک۹/۴ کیلومتر تحت شرایط فعلی تهیه شد. در هر سایت نمونهبرداری اطلاعات مربوط به حضور و غیاب گونه و متغیرهای محیطی ثبت و ارتباط بین پراکنش گونه و عوامل محیطی با استفاده از رگرسیون لجستیک تعیین و نقشه پراکنش بالقوه گونه استیپا در سطح استان قم تولید گردید. نتایج نشان داد که استان قم بر طبق این مطالعه با گرم شدن هوا مواجه است، در مجموع در مقیاس ساالنه روندهای صعودی در تمامی ایستگاه ها مشاهده گردید که بیش از ۵۰ درصد روندها معنیدار بود. افزایش دمای شبانه و روزانه به همراه کاهش بارش میتواند آثار زیان باری ازجمله کاهش ریزش برف و ذوب شدن زودهنگام آن را به دنبال داشته باشد که این مسئله باعث تبخیر و تعرق بیشتر شده و بر روی نیاز آبی گیاهان تاثیر بسیار شدیدی بگذارد. نقشه حضور فعلی گونه Stipa barbata نشان میدهد، این گونه در بخش های غربی و جنوبی با درصد فراوانی ۱۰۰-۷۵ درصد حضور داشته و در بخشهای شرقی از درصد حضور گونه کاسته می شود. نقشه تولید شده در چهار کلاس نشان داد تقریبا در ۴۹ درصد مساحت استان احتمال رخداد این گونه ۱۰۰ -۷۵ درصد است که معادل ۵۶۴۹۴۰ هکتار میباشد. نقشه های حاصل از پیش بینی مدل رگرسیون لجستیک نشان دادکه تحت سناریوی ۵/۴ حضور گونه در مناطق با ارتفاع۱۲۰۰ تا۳۰۰۰ متر که شامل مناطق کوهپایه ای و کوهستانی است بیشتر میشود. درصد حضور طبقه ۷۵-۵۰ در۳۲ درصد استان مشاهده شده و بیشترین درصد را طبقه۵۰-۲۵ با۶۸ درصد به خود اختصاص میدهد. نتایج پیش بینی رویشگاه برای سناریو ۵/۸ نشان میدهد حضور گونه با درصد حضور ۱۰۰-۷۵ درصد فقط در مرتفع ترین مناطق جنوبی و غربی استان بوده و در حدود ۳/۲ درصد استان را شامل میشود.

کلیدواژه ها:

تغییر اقلیم ، سناریو اقلیمی ، مدل پراکنش گونه ای ، استیپا ، استان قم