منشایابی رسوبات بادی بر اساس ردیابهای ژئوشیمیایی به روش انگشتنگاری رسوبی (مطالعه موردی حوزه دریاچه نمک-استان قم)

اثرات مخرب فرسایش بادی بر محیط زیست و فعالیتهای انسانی سبب شده است تا شناسایی و کمی نمودن منابع رسوبات بادی به عنوان موضوعی مهم برای برنامهریزان باشد. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به منشایابی رسوبات بادی در منطقه پیرامونی دریاچه نمک - استان قم پرداخته شده است. برای دست یابی به این منظور بعد از ترسیم نقشه رخساره های ژئومورفولوژی منطقه مورد مطالعه با استفاده از بازدیدهای میدانی و تصاویر گوگل ارث در نرمافزار ArcMap، تعداد ۴۳ نمونه از رسوبات منطقه در رخساره های مختلف ژئومورفولوژی برداشت شد. سپس با استفاده از آزمایش های ژئوشیمیایی و XRF (X-Ray Fluorescence) حجم عناصر موجود در هر نمونه رسوب مشخص شد. عملیات نرمال سازی و آزمون آنالیز واریانس (ANOVA) در نرم افزار SPSS انجام گرفت و پس از مشخص شدن ردیاب های ژئوشیمیایی با استفاده از افزونه Solver در نرمافزار اکسل معادله انگشت نگاری رسوبی بر روی عناصر ردیاب در منطقه مورد مطالعه به منظور تعیین سهم نسبی رخساره های ژئومورفولوژی در ایجاد رسوبات بادی اعمال گردید. بر اساس نتایج حاصله، بیشترین سهم منابع رسوب، مربوط به رخساره دامنه منظم بوده است به طوری که ۶۰ درصد از رسوبات مربوط به این رخساره بوده است که ۲/۲ درصد از مساحت منطقه را شامل می شوند. بعد از دامنه های منظم، بیشترین سهم مربوط به رخساره های پف کرده بوده است. رخساره های پف کرده با ۸/۳۶ درصد از مساحت منطقه، ۳۶ درصد از منابع رسوب را شامل می شوند. با توجه به موارد مذکور، مناطقی که دارای پوشش گیاهی متراکم بوده است، کم ترین سهم را در تولید رسوبات بادی داشته است و دامنه های منظم که فاقد پوشش گیاهی بوده است، دارای بالاترین سهم بوده است، بنابراین لازم است تا در مورد تثبیت این دامنه ها اقدامات لازم صورت گیرد.

کلیدواژه ها:

فرسایش بادی ، رخساره های ژئومورفولوژی ، انگشتنگاری رسوبی ، ماسه زار جلالی