جایگاه عدالت در فقه اسلامی: بررسی نظری و تطبیقی با حقوق مدرن

مقاله حاضر به بررسی چالش های تطبیق عدالت فقهی با حقوق مدرن می پردازد و سعی دارد ابعاد مختلف این تطبیق را تحلیل و روشن کند. عدالت به عنوان یک اصل بنیادی در هر دو نظام حقوقی، نه تنها نقش کلیدی در حفاظت از کرامت انسانی دارد، بلکه همچنین به عنوان یکی از الزامات اساسی در تامین حقوق بشر شناخته می شود. با این حال، این تطبیق با چالش های نظری و عملی متعددی مواجه است. اختلاف در مبانی فلسفی، نظیر تفاوت در دیدگاه ها درباره منبع و اساس عدالت، یکی از بزرگ ترین موانع در این مسیر به شمار می آید. همچنین، تفاوت های اجرایی در نهادهای قضایی، رویکردهای تحلیلی و نحوه اعمال عدالت در فقه اسلامی و حقوق مدرن، منجر به ناهماهنگی و گاهی تعارض در تفسیر عدالت و حقوق بشر می شود. از سوی دیگر، تعارض در قوانین فقهی و حقوق بشری می تواند به تبعیض ها و نادیده گرفتن حقوق برخی گروه ها، به ویژه زنان و اقلیت ها، منجر گردد. مسائل اجتماعی و فرهنگی نیز نقش بسزایی در این چالش ها ایفا می کنند. تفاوت های فرهنگی و باورهای عمیق مذهبی ممکن است به مقاومت در برابر تغییرات حقوقی و اجتماعی منجر شود و در نتیجه، تطبیق عدالت فقهی با حقوق مدرن را دشوارتر کند. مقاله همچنین به چالش های اقتصادی و سیاسی مانند نابرابری های اجتماعی و فساد در نهادهای دولتی اشاره می کند که می تواند به بی عدالتی و نقض حقوق بشر منجر شود. در این راستا، مقاله بر لزوم اصلاحات در نظام های حقوقی، تقویت نهادهای مدافع حقوق بشر و تشویق به گفت وگوهای بین فرهنگی تاکید می ورزد. در نهایت، این مقاله بر این باور است که با توجه به واقعیت های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هر جامعه و بهره گیری از ظرفیت های فقه اسلامی، می توان به ایجاد نظام های عادلانه تری دست یافت که حقوق بشر را به طور کامل محترم شمرده و به تحقق صلح و همزیستی مسلامت آمیز در سطح جهانی کمک کند. این تلاش ها نه تنها به ارتقاء کیفیت زندگی انسان ها در جوامع اسلامی منجر می شود، بلکه به تحکیم بنیان های عدالت و حقوق بشر در سطوح ملی و بین المللی نیز کمک خواهد کرد.

کلیدواژه ها:

عدالت فقهی ، حقوق مدرن ، حقوق بشر ، تطبیق ، چالش ها