معناشناسی اصطلاح «اصلحک الله»با تاملی در کاربست های آن در منابع فریقین

تعبیر «اصلحک الله»از تعابیر پربسامد در منابع فریقین است. شمار زیادی از فقها و راویان امامیه، امام معصوم (ع) را با این عبارت مورد خطاب قرار داده اند. ترجمه لغوی این عبارت سبب شده که برخی همچون مجلسی پدر و پسر ، بکارگیری این عبارت توسط راوی را دلیلی بر معرفت و شناخت کم او نسبت به امام (ع) تلقی کنند. این درحالی است که در پژوهش پیش رو به سراغ کاربست های معنای «اصلحک الله» رفته و دریافتیم که این عبارت، اصطلاحی فرهنگی بوده و با معنایی که عموما از آن برداشت می شود تفاوت دارد. این اصطلاح دارای معنای محوری «خطاب دانی به عالی» است و گونه ای از عرض ادب و شرمساری گوینده به امام (ع) / مخاطب را نشان می دهد. این کاربست با این معنای محوری، با رویکردهای مختلفی از جمله در مقام عرض حاجت بودن، طرح سوال مجدد، بیان شگفت زدگی و انتقاد ایراد می شده است.

کلیدواژه ها:

اصلحک الله ، معناشناسی ، احترام ، حدیث ، غریب الحدیث