چند نمونه ترجمه قرضی اصطلاحات علمی از یونانی به پهلوی

در عصر ساسانی بعضی متون علمی از زبانهای هندی (سنسکریت و پراکریت) و یونانی و سریانی به زبان فارسی میانه ترجمه شده بوده است. در بین متون هندی معروفتر از همه کلیله و دمنه و نوشتههایی در علم نجوم و نحو را باید یاد کرد و در بین متون یونانی نوشتههایی در نجوم و هندسه و منطق و پزشکی و پارهای نوشتههای هرمسی اهمیت بیشتری دارند. در ترجمه از سریانی احتمالا سهم مانویان بیشتر از زردشتیان بوده است. ترجمه از این زبانها ناگزیر ترجمه قرضی یا گردهبرداری بعضی اصطلاحات را باعث شده که احتمالا سادهترین شیوه در نقل مفاهیم علمی به زبانی دیگر است. موضوع این نوشته بحث درباره بعضی از این ترجمههای قرضی از یونانی به فارسی میانه، مخصوصا در اصطلاحات طبی و فلسفی و نجومی، است. در کنار آن به بعضی ترجمههای قرضی از غیر از زبان یونانی نیز مختصر اشاراتی شده است.

کلیدواژه ها:

ترجمه ، گردهبرداری ، فارسی میانه ، یونانی ، سریانی