ارزیابی اقتصادی خطرپذیری سیلاب در عملیات نصب و راه اندازی دریچه های رادیال سرریز

در اکثر پروژه های عمرانی مرتبط با سدسازی، یکی از حساس ترین بخش های اجرایی مربوط به عملیات سرریز می باشد. احداث سازه سرریز به عنوان یکی از مهم ترین مراحل در فرآیند ساخت سد، به همراه نصب و راه اندازی سیستم های کنترل، نیازمند دقت و تخصص بالایی است. از این رو، توجه به جزئیات مهندسی در مراحل اجرایی و بررسی های ایمنی نصب دریچه سرریزها برای موفقیت کلی پروژه های سدسازی و کاهش هزینه ها، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این تحقیق به بررسی تاثیر خطرپذیری سیلاب بر هزینه های عملیات نصب و راه اندازی دریچه های رادیال سرریز در پروژه های سدسازی، با تاکید بر مطالعه موردی سد مخزنی بالارود، می پردازد. با استفاده از مدل های آماری و شبیه سازی، میزان خسارات مالی ناشی از خطرپذیری های مختلف سیلاب مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که سیلاب هایی با دوره بازگشت کمتر از ۲۰ سال هیچ گونه خسارتی به این عملیات وارد نمی کنند. در مقابل، وقوع سیلاب هایی با دوره بازگشت ۲۰ سال و بیشتر منجر به خسارات مالی می شود که میزان شدت خسارت تحت تاثیر وضعیت انسداد دهانه های سرریز و بزرگی سیلاب ورودی به مخزن قرار دارد. به ویژه، هر چه دوره بازگشت سیلاب و تعداد دهانه های مسدود سرریز افزایش یابد، میزان خسارت نیز به طور متناسب افزایش می یابد. این مطالعه همچنین از یک ماتریس حرارتی برای ارزیابی خطرپذیری سیلاب استفاده نمود و چهار دامنه خطرپذیری را تعریف کرده است: دامنه اول شامل سیلاب های با خطرپذیری بالا (دوره بازگشت ۲ سال) که خسارتی ندارند، دامنه دوم مربوط به سیلاب هایی با خطرپذیری متوسط (۵ تا ۱۰۰ سال) که وقوع هر کدام خساراتی بین صفر تا ۴۶,۰۸۹ میلیون ریال به بار می آورد، دامنه سوم به سیلاب هایی با خطرپذیری بسیار کم (دوره بازگشت ۱۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ سال) اشاره دارد که خساراتی در محدوده ۱۵,۳۶۳ تا ۶۱,۴۵۲ میلیون ریال به بار می آورند، و دامنه چهارم به سیلاب PMF اشاره دارد که با احتمال وقوع ۰.۰۰۰۱ درصد و خطرپذیری نادر، می تواند در صورت وقوع، روگذری جریان از تاج سد و احتمال شکست آن را به همراه داشته باشد. همچنین نتایج تحقیق نشان می دهد که در بدبینانه ترین سناریو، با انسداد کامل دهانه ها، با وقوع سیلاب هایی با دوره بازگشت تا ۱۰۰۰۰ سال (سیلاب طراحی سرریز)، سد هرگز به تراز حداکثری خود نخواهد رسید. همچنین سیلاب های با خطرپذیری وقوع بالا هزینه کمتری نسبت به سیلاب های با خطرپذیری پایین تر دارند. بنابراین، سیلاب هایی با دوره بازگشت ۲ و ۵ سال که در مجموع بیش از ۷۰ درصد از خطرپذیری های وقوع سیلاب را تشکیل می دهند، هیچگونه خسارتی بر عملیات نصب و راه اندازی دریچه های رادیال نخواهند داشت.

کلیدواژه ها:

خطرپذیری سیلاب ، دریچه های رادیال سرریز ، ارزیابی اقتصادی ، سد مخزنی بالارود ، مدل های آماری ، شبیه سازی