نقش سامانه های سینوپتیک در ایجاد بارش های فرین و سیلاب های مخرب در جنوب غرب ایران

بارش های سنگین و سیلاب های ناشی از آن یکی از مهم ترین مخاطرات اقلیمی در جنوب غرب ایران به ویژه در حوضه های آبریز بزرگ مانند در منابع آب موثر باشد. روند شناخت سامانه های سینوپتیک موثر بر وقوع این پدیده ها می تواند در کاهش خسارات ناشی از سیلاب ها و مدیریت بهینه حوضه آبریز دز (۱۳۹۸-۱۳۶۸) برای این منظور انجام شده است. بدین منظور داده های بارشی سنگین طی یک دوره آماری ۳۰ ساله برای حوضه آبریز دز جمع آوری و سامانه های بارشی مرتبط شناسایی شدند. داده های سنگین بارش با استفاده از شاخص های NCEP/NCAR، بازتحلیل داده های ایستگاه های هواشناسی سازمان هواشناسی کشور با ویژگی جهانی با وجود GRADS و نرم افزار GIS برای تهیه نقشه های مکانی بارش و سیلاب، الگوهای جوی در ترازهای مختلف از نرم افزار GIS برای ترسیم نقشه های مکانی بارش و سیلاب، نرم افزار HEC-RAS برای شبیه سازی جریان رودخانه و ارزیابی خطر سیلاب استفاده شد و ۵۰۰ و ۷۰۰ و ۸۵۰ و ۱۰۰۰ هکتوپاسکال مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل نقشه های سینوپتیکی و بررسی الگوهای جوی مختلف تاثیر واضح عربستان و تقویت آن در لایه های زیرین و سطح میانی به عنوان عوامل اصلی بارش های فرین در این منطقه را نشان می دهد. همچنین، مقایسه الگوهای جوی نشان داد که سامانه کم فشار سودان و ناوه عمیق میانی جو از عوامل اصلی ایجاد بارش های سنگین در منطقه هستند. نتایج نشان می دهد که نواحی جنوب غرب ایران با تقویت سامانه کم فشار سودان و ناوه عمیق میانی جو، شرایط مساعدی برای بارش های سنگین دارند. همچنین سودان می تواند به افزایش ناپایداری های جوی و ایجاد بارش های سنگین مخرب کمک کند. شناسایی این الگوها می تواند در ارائه راهکارهای مدیریتی جهت کاهش خسارات ناشی از سیلاب های مخرب کمک شایانی کند.

کلیدواژه ها:

بارش فرین ، سامانه های سینوپتیکی ، سیلاب مخرب ، جنوب غرب ایران