جستاری در طرق کشف مقاصد شرع از دیدگاه فریقین (امامیه و اهل سنت)

مقصد شرع به مولفه ای اطلاق می شود که هدف پشت پرده شارع درباره اهداف تشریع احکام الهی را مشخص می کند و دانش فقه را پویاتر می نماید. خاستگاه اصلی مقصد شرع، مصالح و مفاسد مکلفان است و مهم ترین نقش آفرینی آن، فهم درست نصوص مبین احکام است؛ ولی پوشیده بودن مقاصد شرع، ناشناخته ماندن اهداف و مقاصد شریعت را فراهم می آورد؛ از همین رو اهل سنت اموری و امامیه مواردی را به عنوان شاخص ترین راه های شناخت مقاصد، عملیاتی کرده اند. یافته های تحقیق پیش رو بر اساس روش تحلیلی تطبیقی مبتنی بر بررسی منابع دو طرف، نشان داد عالمان دو گرایش فقهی، در طرق کشف مقاصد از طریق استقراء نصوص مبین مقاصد، تعلیل احکام و سکوت شارع، توافق نظر داشتهاند؛ هرچند امامیه بر ملازمه عقلیه و نصوص مبین مقاصد، تاکید بیشتر کردهاند و اهل سنت به راه هایی جز ملازمه عقلیه توجه جدی تر، نشان دادهاند که به نظر می رسد نه اهل سنت ارتباط عقل و شرع را انکار کردهاند و نه امامیه طرق مورد اعتماد اهل سنت را به کلی نادیده انگاشتهاند؛ بلکه با وجود تفاوت های روشی، در اصل طرق کشف مقاصد همسویند.

کلیدواژه ها:

طرق کشف ، مقاصد ، استقرا ، نص ، تعلیل ، سکوت شارع ، ملازمه عقلیه.