ارزیابی کارایی انرژی مصرفی مزارع سیب زمینی و گندم تحت سامانه آبیاری بارانی (مطالعه موردی: پایاب سد مخزنی سورال استان کردستان)

استفاده کارآمد از منابع انرژی مصرف شده در تولید محصولات کشاورزی،یکی از مولفه های اصلی کشاورزی پایدار است. هدف از این مطالعه ارزیابی شاخص های انرژی ورودی و خروجی محصولات گندم آبی و سیب زمینی اراضی پایاب سد مخزنی سورال استان کردستان است. در پژوهش حاضر، ۲۶ مزرعه به مجموع مساحت ۱۰۰ هکتار، انتخاب شدند. مزارع مورد مطالعه به سامانه های ۱ و ۲ برای گندم و سامانه های ۳ و ۴ برای گروه بندی شدند. سامانه های مذکور مجهز شامل سامانه های آبیاری بارانی کلاسیک-آبپاش متحرک، با منابع انرژی برق و ثقل بودند. اطلاعات مورد نیاز، شامل کل نهاده های مصرفی (ورودی)، ساعات کارکرد ماشین آلات و نیروی انسانی و غیره در قالب پرسشنامه از کشاورزان دشت مذکور در طول فصل زراعی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ استخراج شدند. نظام زراعی گندم از نظر کودهای شیمیایی به ویژه کود نیتروژن و نظام زراعی سیب زمینی از نظر سوخت (گازوئیل) مورد نیاز برای ماشین آلات و ادوات کشاورزی بالاترین مقدار انرژی را به خود اختصاص داد. کل انرژی ورودی مزارع مذکور به ترتیب ۴۳/۴۵۰۲۷، ۰۲/۴۲۴۷۲، ۱۰/۹۲۵۴۷ و ۲۳/۸۹۸۵۷ و کل انرژی خروجی ۱۱۰۷۰۰، ۱۱۹۵۵۰، ۱۲۷۸۰۰ و ۱۳۶۸۰۰ مگاژول در هکتار بود. شاخص نسبت انرژی به ترتیب ۴۵/۲، ۸۱/۲، ۳۸/۱ و ۵۲/۱ و شاخص انرژی ویژه به ترتیب ۵۰/۷، ۵۳/۶، ۶۰/۲ و ۳۶/۲ مگاژول در هکتار محاسبه شد. شاخص بهره وری انرژی به ترتیب ۱۳/۰، ۱۵/۰، ۳۸/۰ و ۴۲/۰ کیلوگرم در مگاژول بود. این یافته حاکی از بهره وری بالاتر سامانه زراعی گندم آبی در تبدیل انرژی های ورودی به انرژی خروجی در محصول نهایی است. بر این اساس، توصیه می شود کشت گندم آبی به عنوان یک گزینه پایدارتر در منطقه مذکور مورد توجه کشاورزان قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

کارایی انرژی ، نهاده های ورودی ، سد مخزنی سورال ، کود شیمیایی ، عملکرد