مطالعه پتانسیل دگرآسیبی ترکیب فنلی حاصل از عصاره متانولی علف هرز سوروف (Echinochlea crus-galli) بر صفات جوانه زنی و رفتارهای سیتوژنتیک برنج

چکیده مبسوط مقدمه: بدون شک دگرآسیبی گیاهان یکی از عوامل مهم در مشخص نمودن توزیع و فراوانی بعضی از گونه ها در داخل جامعه گیاهی است. هدف از این آزمایش، ارزیابی اثر ترکیب فنلی حاصل از عصاره متانولی علف هرز سوروف بر صفات جوانه زنی و رفتارهای سیتوژنتیک برنج است. مواد و روش ها: این آزمایش به منظور بررسی پتانسیل دگرآسیبی غلظت های مختلف (۰، ۰۲۴/۰، ۰۴۸/۰، ۰۷۶/۰ و ۱/۰ میلی مولار) ترکیب فنلی به دست آمده از عصاره متانولی کل اندام سوروف (Echinochloa crus-galli ) بر صفات جوانه زنی برنج و همچنین تقسیم میتوزی سلول های مریستمی ریشه چه به صورت طرح کاملا تصادفی به اجرا درآمد. استخراج ترکیب فنلی از روش عصاره گیری گرم با کمک حلال متانول انجام شد. به منظور مطالعه تقسیم میتوزی، ابتدا بذور برنج جوانه دار گردید. سپس بر روی قسمت انتهایی ریشه چه ها هر یک از مراحل نظیر تثبیت، هیدرولیز، رنگ آمیزی، له نمودن و بررسی میکروسکوپی نمونه ها انجام شد. شاخص های میتوزی و درصد ممانعت میتوزی محاسبه و هم چنین درصد هر کدام از ناهنجاری های کروموزومی در چهار مرحله پروفاز، متافاز، آنافاز و تلوفاز نسبت به کل سلول ها محاسبه شد. یافته ها: کمترین میزان درصد و سرعت جوانه زنی و درصد جوانه زنی نسبی مربوط به دو غلظت ۰۷۶/۰ و ۱/۰ میلی مولار ترکیب فنلی سوروف بود، به طوری که در این تیمارها جوانه زنی مشاهده نشد. در این مطالعه، تقسیم میتوز در نمونه های شاهد کاملا طبیعی بود. طوری که گیاه برنج، ۱۲ کروموزوم را در مرحله متافاز نشان داد. هم چنین کروموزوم ها در مرحله تلوفاز نیز حالت طبیعی داشتند و بی نظمی های کروموزومی در سلول های مریستمی نوک ریشه چه در تیمار شاهد مشاهده نشد. کمترین میزان شاخص های میتوزی و تعداد سلول های در حال تقسیم مربوط به غلظت ۰۴۸/۰ میلی مولار به ترتیب ۱۹/۳۰ و ۳۸۵ سلول بود. در مطالعه حاضر، میزان بی نظمی های کروموزومی در مراحل متافاز، آنافاز و تلوفاز با افزایش غلظت های ترکیب فنلی افزایش نشان داد، به گونه ای که در تیمار با غلظت ۰۴۸/۰ میلی مولار ترکیب فنلی به ترتیب ۸۵/۲۸ و ۹۵/۱۶ درصد بود. بیشترین بی نظمی های کروموزومی از نوع چسبندگی و کرموزوم های سرگردان مربوط به غلظت ۰۴۸/۰ میلی مولار ترکیب فنلی به ترتیب ۸۳/۳۹ و ۲۵/۳۲ درصد بود. از طرفی بیشترین پل های کروموزومی و توده ای شدن کروموزوم ها در تیمار ۰۲۴/۰ میلی مولار ترکیب فنلی به ترتیب، ۲۷/۱۹ و ۸۳/۲۹ درصد به دست آمد. نتیجه گیری: در این مطالعه، ترکیب فنلی حاصل از عصاره متانولی سوروف اثر بازدارندگی معنی داری بر صفات جوانه زنی بذر، تقسیم میتوزی در سلول های نوک ریشه چه برنج داشتند. لذا در کشت مستقیم و یا نشایی برنج می بایست میزان بقایای حاصل از علف هرز سوروف را در مزرعه مورد کاشت این گیاه مد نظر قرار داد. جنبه های نوآوری: ۱-تفاوت در تاثیر غلظت های مختلف ترکیب فنلی حاصل از عصاره متانولی علف هرز سوروف بر جوانه زنی و کاهش رفتارهای سیتوژنتیک برنج مربوط به حد آستانه غلظت آن ها است. ۲-کاشت ارقام مقام برنج در کشت مستقیم و یا در شرایط خزانه به ترکیبات دگرآسیب بقایای علف هرز سوروف پیشنهاد می گردد.

کلیدواژه ها:

Bridge chromosomes ، Chromosomal abnormalities Phenolic composition ، Relative germination percentage ، بی نظمی های کروموزومی ، پل های کروموزومی ، ترکیب فنلی ، درصد جوانه زنی نسبی