اثر پیش تیمارهای مختلف بر شاخص های جوانه زنی و ناهنجاری های کروموزومی بذرهای فرسوده پیاز (Allium cepa)

چکیده مبسوط مقدمه: زوال بذر پدیده فیزیولوژیکی است که تمامی خصوصیات جوانه زنی، بیوشیمیایی، سیتولوژی و رشدی گیاهان را تحت تاثیر خود قرار می دهد. از این رو استفاده از روش های تقویت بنیه بذر در رفع این مشکلات ضروری است. از جمله این روش ها کاربرد روش پیش تیمار بذر یا پرایمینگ بذر در جهت کاهش آثار زوال می باشد. لذا تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر پیش تیمارهای مختلف بذر با استفاده از نانو روی، اسید آسکوربیک، اسید هیومیک، جیبرلین و نیترات پتاسیم بر شاخص های جوانه زنی و ناهنجاری های کروموزومی بذر فرسوده پیاز اجرا گردید. مواد و روش ها: این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار صدتایی در دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه صورت گرفت. فاکتور اول شامل فرسودگی با چهار سطح (شاهد، ۱۲، ۲۴ و ۴۸ ساعت) و فاکتور دوم شامل پیش تیمار بذر با شش سطح (شاهد، نانو روی ۳۰ میلی گرم، اسید آسکوربیک ۱۰۰ میلی گرم، اسید هیومیک ۱۵۰ میلی گرم، جیبرلین ۲۰۰ میلی گرم در لیتر و نیترات پتاسیم ۱/۰ درصد) بودند. با توجه به این که جوانه زنی در سطوح مختلف فرسودگی یکسان نبود، جوانه زنی بذرها در فرسودگی سطح شاهد و ۱۲ ساعت پس از ۶ روز، در فرسودگی ۲۴ و ۴۸ ساعت به ترتیب پس از ۸ و ۹ روز ثابت گردید، لذا صفات درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، گیاهچه طبیعی، متوسط زمان جوانه زنی، بنیه بذر پس از گذشت زمان های مذکور بررسی شد. ناهنجاری های کروموزومی نیز مورد آزمایش قرار گرفت. یافته ها: نتایج این آزمایش نشان داد که برهمکنش فرسودگی و پیش تیمار بذر بر شاخص های جوانه زنی از جمله درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، گیاهچه طبیعی، متوسط زمان جوانه زنی و بنیه بذر در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. با افزایش دوره فرسودگی، تمام ویژگی های جوانه زنی به طور معنی داری کاهش یافت. بیش ترین درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی در سطوح ۱۲، ۲۴ و ۴۸ ساعت فرسودگی در اثر کاربرد نانو روی به ترتیب (۸۰، ۷۰ و ۵۰ درصد) و (۳۵۰/۵، ۳۱۶/۳ و ۵۲۵/۱ بذر در روز) به دست آمد. پیش تیمار نانو روی و جیبرلین بیش ترین بنیه بذر و گیاهچه طبیعی را به خود اختصاص دادند. بنیه گیاهچه در اثر استفاده از نانو روی و جیرلین در سطوح فرسودگی ۱۲ ساعت (۱۱۳۳، ۹/۹۳۳)، ۲۴ ساعت (۹/۷۴۲، ۶۹۲) و ۴۸ ساعت (۹/۳۶۹، ۳/۳۲۳) افزایش چشمگیری داشت. ناهنجاری کروموزومی در اثر کاربرد پیش تیمار کاهش یافت. نتیجه گیری: در این تحقیق موثرترین پیش تیمار برای بهبود خصوصیات جوانه زنی و کاهش ناهنجاری کروموزومی، جیبرلین ۲۰۰ میلی گرم در لیتر و نانو روی ۳۰ میلی گرم بود؛ بنابراین می توان بیان کرد که استفاده از نانو روی و جیبرلین به عنوان پیش تیمار بذر می تواند آثار زوال را در بذر پیاز به شدت کاهش داده و موثر واقع گردد. جنبه های نوآوری: ۱- تیمار نانو روی و جیبرلین موثرترین پیش تیمار بر خصوصیات جوانه زنی و رشد بذر پیاز فرسوده بود. ۲- پیش تیمار درصد ناهنجاری های کروموزومی پیاز را کاهش داد و بیش ترین تاثیر با استفاده از نانو روی و جیبرلین به دست آمد.

کلیدواژه ها:

Ascorbic acid ، Accelerated aging ، Gibberellin ، Germination indices ، Nano-zinc ، Chromosomal aberration ، اسید آسکوربیک ، پیری تسریع شده ، جیبرلین ، شاخص های جوانه زنی ، نانو روی ، ناهنجاری کروموزومی