جوانه زنی و خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی پیچک صحرایی (Convolvulus arvensis) در پاسخ به تنش شوری

چکیده مبسوط مقدمه: از آن جا که کلریدسدیم محلول ترین و فراوان ترین نمک موجود می باشد، بدیهی است که تمامی گیاهان سازوکارهایی را به منظور مهار انباشت آن به کار گیرند. پیچک یکی از ده علف هرز مسئله ساز دنیاست که تکثیر آن به وسیله بذر، ریشه های خزنده زیرزمینی و ریزوم می باشد. سامانه ریشه ای وسیع همراه با جوانه های بسیار زیاد و مواد اندوخته ای فراوان، سبب مقاوم تر شدن پیچک در رقابت با گیاه زراعی در شرایط تنش شوری یا کم آبی می گردد. شناخت صفات مورفوفیزیولوژیکی علف هرز پیچک در شرایط تنش شوری و مقایسه شاخص تحمل به شوری آن در زمان جوانه زنی و رشد گیاهچه ای، می تواند در مهار موفق آن تاثیر بسزایی داشته باشد. به منظور بررسی جوانه زنی و صفات رویشی گیاهچه پیچک تحت تنش شوری دو آزمایش جداگانه اجرا گردید. مواد و روش ها: آزمایش جوانه زنی در قالب طرح کاملا تصادفی با ۹ سطح شوری شامل آب مقطر (شاهد)، ۵، ۱۰، ۱۵، ۲۰، ۲۵، ۳۰، ۳۵ و ۴۰ دسی زیمنس بر متر با ۴ تکرار در شرایط آزمایشگاهی و آزمایش گلدانی در ۵ سطح شوری شامل آب تصفیه (شاهد)، ۱۰، ۲۰، ۳۰ و ۴۰ دسی زیمنس بر متر با سه تکرار در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که درصد جوانه زنی، شاخص بنیه بذر با افزایش شوری کاهش ولی نسبت طولی ریشه چه به ساقچه افزایش یافت. صفات رشدی ریشه و اندام هوایی پس از دو هفته تنش کاهش نشان داد. طبق مدل لجستیک برازش داده شده به شاخص تحمل پیچک صحرایی، در مرحله گیاهچه ای، شوری بیش از ۸۶/۷ دسی زیمنس بر متر سبب کاهش ۵۰ درصدی تحمل به شوری گیاه گردید و ۵۰ درصد بازدارندگی تحمل جوانه زنی به شوری در سطح ۸۴/۱۹ دسی زیمنس بر متر برآورد شد که بیانگر این است که آستانه تحمل به شوری پیچک در مرحله جوانه زنی سه برابر تحمل این گیاه در مرحله گیاهچه ای است. نتیجه گیری: افزایش نسبت طولی ریشه چه به ساقچه در جوانه زنی تا سطح شوری ۲۵ دسی زیمنس بر متر و همچنین در مرحله گیاهچه ای بالا رفتن انشعابات فرعی ریشه تا سطوح شوری ۲۰ دسی زیمنس بر متر مشاهده گردید. به نظر می رسد حفظ سطح و انشعابات ریشه یکی از سازوکارهای تحمل به شوری در پیچک صحرایی باشد. طبق مدل لجستیک سه پارامتره، حد تحمل به شوری پیچک در مراحل جوانه زنی و گیاهچه ای به ترتیب حدود ۲۰ و ۸ دسی زیمنس بر متر برآورد گردید. جنبه های نوآوری: ۱- آستانه تحمل به شوری پیچک در جوانه زنی و رشد گیاهچه اندازه گیری شد. ۲- شاخص تحمل به شوری پیچک در جوانه زنی و گیاهچه ای مقایسه و معرفی صفت تاثیرگذار در تحمل به شوری پیچک معرفی گردید. ۳- بهترین مدل سیگموییدی بر اساس معیار شوری برای شاخص تحمل به شوری پیچک صحرایی معرفی شد.

کلیدواژه ها:

Logistic model ، Root lateral branches ، Relative water content ، Salinity tolerance index ، انشعابات ریشه ، شاخص تحمل ، محتوای نسبی آب برگ ، مدل لجستیک