ارزیابی پتانسیل دگرآسیبی عصاره آبی اندام های هوایی علف هرز تاتوره (Datura stramonium) بر صفات جوانه زنی و میزان رنگیزه های فتوسنتزی ارقام گندم

چکیده مبسوط مقدمه: امروزه استفاده از ویژگی گیاهان دگرآسیب با توجه به مضرات اثرات علف کش های شیمیایی می تواند نقش بسیار مهمی در مدیریت علف های هرز و کنترل آن ها ایفا کند. در حقیقت مواد شیمیایی آزاد شده توسط ریشه ها، ساقه ها، برگ ها، گل ها، دانه های گرده، میوه ها و بذرها می توانند به عنوان علف کش ها یا آفت کش های طبیعی استفاده شوند. هدف از این تحقیق بررسی پتانسیل دگرآسیبی اندام های هوایی علف هرز تاتوره (Datura stramonium L.) بر صفات جوانه زنی و رنگیزه های فتوسنتزی ارقام گندم بود. مواد و روش ها: به منظور بررسی پتانسیل دگرآسیبی عصاره آبی اندام های مختلف علف هرز تاتوره نظیر ساقه، برگ، میوه و مخلوطی از آن ها بر صفات جوانه زنی و رنگیزه های فتوسنتزی دو رقم گندم (کوهدشت و (N۸۷۲۰، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در آزمایشگاه علوم علف های هرز دانشگاه گنبدکاووس در سال ۱۳۹۶ به اجرا درآمد. ابتدا اندام هوایی تاتوره در مرحله تشکیل میوه از سطح مزارع دشت مغان جمع آوری و به تفیکیک ساقه، برگ و میوه جدا گردید. ۵ میلی لیتر از عصاره های پنج درصد اندام ها به علاوه مخلوطی از آن ها به طور جداگانه بر ۲۵ عدد بذر ضدعفونی شده ارقام مورد بررسی اعمال شد. یافته ها: نتایج نشان داد ارقام گندم پاسخ متفاوتی به عصاره اندام ها نشان دادند و این اختلاف برای عصاره های مختلف اندام ها و برهم کنش اثر ارقام در عصاره اندام ها نیز معنی دار بود. مقایسه میانگین برهم کنش ارقام و عصاره اندام ها نشان داد درصد جوانه زنی کوهدشت تحت تیمارهای آزمایشی کاهش یافت. بیشترین اثر کاهشی مربوط به عصاره برگ به مقدار ۳۳/۹۸ درصد بود. در مقابل عصاره ساقه، میوه و مخلوطی از آن ها اثر افزایشی بر درصد جوانه زنی N۸۷۲۰ به ترتیب با مقادیر ۷۲/۵، ۷۲/۵ و ۴۱/۱ درصد داشتند. نتایج سرعت جوانه زنی مشابه درصد جوانه زنی بود. طول ریشه چه و ساقه چه هر دو رقم تحت تیمارهای آزمایشی کاهش نشان داد. عصاره برگ بیشترین اثر بازدارندگی بر طول ریشه چه و ساقه چه رقم کوهدشت به ترتیب با مقادیر ۷۰/۹۶ و ۲۱/۸۹ درصد را داشت. مقدار کلروفیل کل گیاهچه هر دو رقم کوهدشت و N۸۷۲۰ به ترتیب تحت عصاره آبی ساقه (۶۴/۲۴ درصد) و میوه (۶۲/۱۴ درصد)، افزایش نشان دادند. در حالی که عصاره سایر اندام ها و مخلوطی از آن ها اثر کاهشی متفاوتی بر صفت مورد بررسی داشتند. نتیجه کاروتنوئید مشابه کلروفیل کل بود. احتمالا تفاوت در غلظت آللوشیمیایی ها در اندام های مختلف تاتوره و خصوصیات فیزیولوژیکی صفات در ارقام سبب رفتار متفاوت گردید. نتیجه­ گیری: مطابق نتایج، استفاده از زیست توده علف هرز تاتوره به ویژه برگ می تواند به عنوان علف کش های طبیعی و راهبرد مدیریتی غیر شیمیایی علف های هرز پیشنهاد گردد. جهت تحقق این امر نیاز به تجزیه فیتوشیمیایی ترکیبات حاصل از این علف هرز می باشد. جنبه های نوآوری: ۱-عصاره اندام های مختلف علف هرز تاتوره، اثرات متفاوتی بر صفات جوانه زنی و میزان رنگیزه های کلروفیلی و کاروتنوئیدی هر دو رقم کوهدشت و N۸۷۲۰ دارند. ۲- عصاره برگ تاتوره، صفات جوانه زنی و میزان رنگیزه های کلروفیلی و کاروتنوئیدی گیاهچه های رقم کوهدشت را به مقدار زیادی کاهش می دهد. ۳- استفاده از عصاره علف هرز تاتوره می تواند انتخاب مناسبی برای پیدایش علف کش های طبیعی باشد.

کلیدواژه ها:

Carotenoids ، Hetrotoxicity ، Kohdasht and N۸۷۲۰ cultivars ، Leaf organ ، Seed vigor ، Total chlorophyll. ، ارقام کوهدشت و N۸۷۲۰ ، اندام برگ ، بنیه بذر ، دگرآسیبی ، کاروتنوئید ، کلروفیل کل