بررسی کاربرد نانو امولسیون اسانس بومادران (Achillea wilhelmsii) بر مولفه های جوانه زنی علف های هرز خرفه (Portulaca oleracea) و چاودار ( Secale cereal)

چکیده مبسوط مقدمه: علف های هرز یکی از مهم ترین معضلات در کشاورزی هستند و باعث خسارت های زیادی به محصول می شوند. استفاده بی رویه از علف کش ها در دهه های اخیر منجر به اثرات مضری روی محیط زیست و موجودات زنده از جمله انسان گردیده است. برای مقابله با این مشکلات امروزه تلاش بر کاهش اتکاء به علف کش های مصنوعی و تغییر جهت به سمت کشاورزی پایدار به عنوان جزئی از مدیریت تلفیقی علف های هرز است. در بین ترکیبات طبیعی، اسانس ها که از اجزای گیاهان معطر و دارویی می باشند برای کشف علف کش های جدید مورد بررسی قرار گرفتند. مواد و روش ها: به منظور بررسی اثرات اسانس بومادران (Achillea wilhelmsii C. Koch) بر جوانه زنی و رشد گیاهچه خرفه (Portulaca oleracea L.) و چاودار (Secale cereal L.) دو آزمایش به صورت عاملیل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات انجام شد. عامل اول نوع اسانس در دو سطح (طبیعی و نانو امولسیون) و عامل دوم غلظت اسانس در شش سطح (صفر، ۱۰۰، ۲۰۰، ۴۰۰، ۸۰۰ و ۱۰۰۰ میکرولیتر در لیتر) بودند. یافته ها: تصاویر به دست آمده از میکروسکوپ الکترونی روبشی نشان داد که ذرات به نسبت کروی و اندازه آن ها بین ۱ تا ۱۰۰ نانومتر بود. پتانسیل زتا نانو امولسیون اسانس ۸/۱۳- میلی ولت بود که نشان دهنده پایداری ذرات بود. هر دو نوع اسانس درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه و وزن خشک گیاهچه هر دو علف هرز را کاهش دادند و با افزایش غلظت، درصد جوانه زنی به میزان بیشتری کاهش یافت. خرفه تیمار شده با اسانس طبیعی در غلظت ۲۰۰ میکرولیتر در لیتر میزان ۲۵/۵۵ درصد جوانه زد ولی در همین غلظت درصد جوانه زنی بذرهای تیمار شده با نانو امولسیون اسانس ۵۰/۳۰ درصد بود. غلظت ۸۰۰ میکرولیتر در لیتر نانو امولسیون اسانس توانست به طور کامل از جوانه زنی و رشد گیاهچه خرفه جلوگیری کند. نانو امولسیون اسانس در غلظت ۱۰۰۰ میکرولیتر در لیتر کاملا از جوانه زنی بذر چاودار جلوگیری کرد. سرعت جوانه زنی تحت تاثیر اسانس بومادران کاهش یافت و تا غلظت ۲۰۰ میکرولیتر در لیتر تفاوتی بین دو نوع اسانس وجود نداشت اما در غلظت ۸۰۰ میکرولیتر در لیتر سرعت جوانه زنی بذر چاودار تیمار شده با نانو امولسیون و طبیعی به ترتیب به ۳۲/۰ و ۴۰/۱ تعداد در روز رسید که این تفاوت معنی دار بود. نتیجه گیری: درصد بازداری صفات بررسی شده در هر دو گونه علف هرز نشان داد که نانو امولسیون اسانس موثرتر از اسانس طبیعی بود. اسانس بومادران روی علف هرز خرفه در مقایسه با چاودار موثرتر بود. اسانس ها اثرات مشابهی روی علف های هرز ندارند و اثرات بازدارندگی آن ها بسته به غلظت و گونه علف هرز متفاوت خواهد بود و انتخابی بودن این ترکیبات باید مورد بررسی قرار گیرد. تولید نانو اسانس بومادران به عنوان علف کش طبیعی راهکاری برای مهار علف های هرز در نظام های کشاورزی آلی ارائه می دهد. جنبه های نوآوری:  ۱- ذرات نانو امولسیون از اسانس بومادران تولید شد.  ۲- ذرات نانو امولسیون نسبت به اسانس طبیعی اثرات بازددارندگی بیشتری روی جوانه زنی علف های هرز مورد بررسی داشتند.

کلیدواژه ها:

Allelopathy ، Germination rate ، Oil concentration ، Zeta potential ، پتانسیل زتا ، سرعت جوانه زنی ، طول ریشه چه ، غلظت اسانس