ارزیابی شاخص های جوانه زنی گونه های مختلف فستوکا (Festuca spp) تحت تیمارهای سرمادهی، اسمزی و هورمونی

چکیده مبسوط مقدمه: گونه های جنس فستوکا (Festuca spp.) جزء گراس های علوفه ای هستند که اهمیت زیادی از نظر تامین علوفه و حفاظت از خاک دارند. بذور این گیاهان دارای خواب درونی (فیزیولوژیکی) بوده و براحتی قادر به جوانه زدن نیستند و باید تحت تیمارهای مختلف قرار بگیرند تا بتوانند جوانه بزنند در طبیعت این خواب با طی دوره سرمای زمستان شکسته می شود. به منظور تولید در سطح گسترده و تسریع در فرآیند جوانه زنی می توان از روش های مختلف شکست خواب استفاده کرد. مواد و روش ها:. در این تحقیق سه گونه از جنس فستوکا (Festuca arundinacea، F. ovina، و F. rubra)، تحت تیمارهای مختلف پیش سرمادهی (۴ درجه به مدت ۱۴ روز)، پیش تیمار با نیترات پتاسیم ۵/۱% و اسیدجیبرلیک ۱۵۰ و ۲۰۰ میلی گرم برلیتر قرار گرفتند. و پس از طی ۱۴ روز آزمون جوانه زنی، شاخص های مختلف جوانه زنی شامل: درصد و سرعت جوانه زنی، متوسط زمان جوانه زنی، شاخص بنیه بذر، طول ریشه چه، ساقه چه، گیاهچه و نسبت طول ریشه چه به ساقه چه محاسبه شدند. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس اختلاف معنی داری را بین گونه ها (به استثنای صفت درصد جوانه زنی و طول ریشه چه) و تیمارها (برای تمام صفات) نشان داد. برهمکنش گونه با تیمار نیز برای تمام صفات به استثنای صفات طول ریشه چه و گیاهچه، معنی دار بود. در بین سه گونه، درصد جوانه زنی از ۶۷/۲۶ تا ۶۷/۳۰ درصد و مقدار سرعت جوانه زنی از ۹۲/۱ تا ۳۱/۳  تعداد/ روز متغییر بود. متوسط زمان لازم برای جوانه زنی از ۷۵/۳ تا ۳۶/۴ روز و میزان شاخص بنیه بذر از ۷۴/۲۶ تا ۰۲/۴۳ متغییر بودند. طول ریشه چه بین ۲۲/۳۷ تا ۴۵ میلی متر و طول ساقه چه بین ۳۴/۳۷ تا ۳۳/۸۱ میلی متر بود. بر اساس تجزیه به مولفه های اصلی، صفات درصد و سرعت جوانه زنی، شاخص بنیه بذر و طول ریشه چه وگیاهچه مهمترین عوامل در ایجاد تنوع در گونه های فستوکا معرفی شدند. در تعیین روابط همبستگی بین صفات، همبستگی بالای ۷۰% بین درصد جوانه زنی با سرعت جوانه زنی و شاخص بنیه بذرمشاهده شد. نتیجه گیری: در بین سه گونه، گونه Festucs rubra با داشتن بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی، بنیه بذر، طول ریشه چه و کمترین زمان لازم برای جوانه زنی نسبت به دو گونه دیگر برتری داشت. و در بین تیمارهای اعمال شده، تیمارنیترات پتاسیم ۵/۱ درصد به همراه سرمادهی (۴ درجه به مدت ۱۴ روز)، تاثیر مثبت بر درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و تیمار اسیدجیبرلیک ۱۵۰ میلی گرم برلیتر تاثیر مثبت بر طول ساقه چه و گیاهچه داشتند. وجود درصد و سرعت جوانه زنی بالا در بین گونه ها دلالت بر داشتن بنیه بالای بذور بود. جنبه های نوآوری: تاثیر استفاده از نیترات پتاسیم برای پیش تیمار بذرها، بهتراز آبدهی بذرها با نیترات پتاسیم است. اثرات اسموپرایمینگ (نیترات پتاسیم ۵/۱ %) بر روی خصوصیات جوانه زنی بذور فستوکا بهتراز هورمون پرایمینگ (اسیدجیبرایک) است. پیش تیمار با نیترات پتاسیم ۵/۱ درصد باعث افزایش تعداد بذرهای جوانه زده در حالی که تیمار با اسیدجیبرلیک ۱۵۰ میل مولار باعث افزایش طول گیاهچه در بذور فستوکا می شود.

کلیدواژه ها:

Fescue ، Germination ، Gibberellic acid ، Potassium nitrate ، Seed vigor ، بنیه بذر ، جوانه زنی ، جیبرلیک اسید ،   فستوکا ، نیترات پتاسیم