تاثیر پرایمینگ با سدیم نیتروپروساید بر شاخص های جوانه زنی و صفات بیوشیمیایی گیاهچه برنج (Oryza sativa) تحت تنش شوری

چکیده مبسوط مقدمه: شوری مهمترین تنش محیطی است که با تاثیر بر ریخت شناسی، فیزیولوژی و مشخصات بیوشیمیایی گیاهان به ویژه در مناطق نیمه خشک و خشک، بهره وری گیاه را محدود می کند. شوری با به تاخیر انداختن جوانه زنی بذر و کاهش سرعت جوانه زنی، رشد گیاهچه را مختل می کند و در نهایت رشد بهینه گیاهچه را به تاخیر می اندازد. پرایمینگ بذر به عنوان یک روش سریع، آسان و موثر برای بهبود جوانه زنی، ویژگی های رشد گیاهچه و دفاع کلی گیاه در برابر تنش های غیرزیستی در بسیاری از محصولات زراعی برجسته است. پرایمینگ به عنوان تیمار بذر قبل از کاشت تعریف می شود که در آن بذرها به طور کامل در آب یا انواع محلول های شیمیایی غوطه ور می شوند و تا زمان استفاده بعدی خشک می شوند. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر پرایمینگ با سدیم نیتروپروساید بر شاخص های جوانه زنی و صفات بیوشیمیایی گیاهچه برنج  تحت تنش شوری اجرا گردید. مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با ۳ تکرار در دانشگاه محقق اردبیلی در سال ۱۴۰۲ انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل چهار سطح شوری (صفر، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ میلی مولار کلریدسدیم) و سه سطح سدیم نیتروپروساید (صفر، ۴۰ و ۸۰ میکرومولار) بود. یافته ها: نتایج نشان داد که شوری شاخص های جوانه زنی و رشد شامل میانگین جوانه زنی روزانه، ضریب جوانه زنی، ضریب آلومتری، طول ریشه چه، طول ساقه چه و گیاهچه، وزن تر و خشک ریشه چه و ساقه چه را کاهش داد، ولی پرایمینگ بذر با سطوح مختلف سدیم نیتروپروساید به ویژه سطح ۸۰ میکرومولار این صفات را بهبود بخشید. شوری درصد رطوبت گیاهچه را کاهش داد، به طوری بیش ترین درصد رطوبت گیاهچه (۱۳/۷۰ درصد) در شاهد بود. بیش ترین سرعت جوانه زنی روزانه و محتوای مالون دی آلدئید در شوری ۱۵۰ میلی مولار مشاهده گردید. پرایمینگ سرعت جوانه زنی روزانه و مقدار مالون دی آلدئید را کاهش داد، به طوری که کم ترین سرعت جوانه زنی روزانه (۰۸/۰) و محتوای مالون دی آلدئید (۱۵۹/۰ میلی مول بر گرم وزن تر) در پرایمینگ با سدیم نیتروپروساید ۸۰ میکرومولار حاصل شد. همچنین، شوری فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز را  نیز کاهش داد. به طوری که، کم ترین فعالیت آلفا آمیلاز (۹۳/۷ میلی گرم بر گرم وزن تر بذر) در شاهد (آب مقطر) و شوری ۱۵۰ میلی مولار به دست آمد.  نتیجه گیری: نتایج نشان داد که تیمار بذر با سدیم نیتروپروساید۸۰ میکرومولار موثرترین روش برای بهبود جوانه زنی و صفات بیوشیمیایی بذر برنج تحت تنش شوری محسوب می شود و می تواند اثرات مضر شوری بر برخی صفات در گیاهچه برنج را کاهش داده و رشد گیاهچه را بهبود بخشد. جنبه های نوآوری: پرایمینگ بذر با استفاده از سدیم نیتروپروساید سبب بهبود شاخص های جوانه زنی بذر برنج تحت شرایط شوری گردید. پرایمینگ با سدیم نیتروپروساید محتوای مالون دی آلدئید را کاهش و فعالیت آلفا آمیلاز را افزایش داد. غلظت ۸۰ میکرمولار سدیم نیتروپروساید تاثیر بهتری بر شاخص های جوانه زنی و صفات بیوشیمیایی نشان داد.

کلیدواژه ها:

α-Amylase ، Hydropriming ، Malondialdehyde ، Seedling moisture percentage ، Sodium chloride ، آلفا آمیلاز ، درصد رطوبت گیاهچه ، کلرید سدیم ، مالون دی آلدئید ، هیدروپرایمینگ