تبیین مولفه های دلبستگی به مکان از منظر روان شناسی محیط و علوم رفتاری در معماری (مورد پژوهی: باغ کتاب تهران)

بیان مساله: در دنیای امروز، معماری و طراحی محیطی نقش مهمی در ایجاد فضای مطلوب برای زندگی انسان ها ایفا می کنند. یکی از مفاهیم اساسی در این زمینه، دلبستگی به مکان است که تاثیر مهمی بر سلامت­روان، هویت­فردی و اجتماعی و رضایت از زندگی افراد دارد.سوال تحقیق: حال این سوال مطرح می شود که ارتباط عاطفی و معنایی افراد درمحیط باغ کتاب به درستی شکل می گیرد؟  اهداف تحقیق: این پژوهش با هدف ارزیابی مولفه های دلبستگی به مکان از منظر روان شناسی محیط در معماری باغ کتاب تهران صورت گرفته است. در این راستا باغ کتاب تهران به عنوان یک فضای عمومی شهری، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.روش تحقیق: روش­تحقیق این پژوهش، توصیفی- تحلیلی با­استفاده از مطالعات کتابخانه ای، مشاهدات میدانی و ابزار پرسشنامه جهت گردآوری اطلاعات می­باشد که با استفاده از روش های میدانی و مشاهده مستقیم، مولفه های دلبستگی به مکان مانند هویت مکان، وابستگی به مکان و تعلق خاطر در این مجموعه شناسایی و ارزیابی شده اند و نقش عناصر معماری و طراحی محیطی در ایجاد این مولفه ها مورد تحلیل قرار گرفته است. بدین منظور به صورت تصادفی به ارزیابی این مولفه ها در  بین ۱۰۰نفر از مراجعین این مجموعه از طریق پرسشنامه پرداخته شده است، که با استفاده از نرم افزار  SPSS۲۶مورد تحلیل قرار گرفته اند.مهم­ ترین یافته ­ها و نتیجه ­گیری تحقیق: بنابراین در نتیجه می توان گفت، بر مبنای پژوهش انجام شده؛ علوم رفتاری شامل دو زیر شاخه ی دلبستگی به مکان و دلبستگی اجتماعی است که ارزیابی ابعاد روانشناسی محیطی، از میان چهار مولفه ی اصلی دلبستگی به مکان (وابستگی به مکان، هویت مکان، دلبستگی عاطفی و پیوند اجتماعی) انجام شده است و از زیر شاخه های شاخص علوم رفتاری است. مولفه هویت مکان نسبت به دیگر مولفه ها از اهمیت و تاثیر گذاری بیشتری برخوردار است زیرا شاخصه ی فرهنگ که ارتباطی مستقیم با ابعاد مختلف زندگی اقشار گوناگون جامعه دارد، این امر تاثیر پایدار و عمیقی بر جوانب ذاتی حیات انسان دارد. در انتها نیز میزان دلبستگی به مکان در باغ کتاب تهران با توجه به میانگین مطلوبیت آن رضایت بخش برآورد شده است. طراحی باغ کتاب تهران با تاکید بر ارتباط انسان و طبیعت، ایجاد فضاهای گوناگون و خوانایی محیط، توانسته است احساس دلبستگی و تعلق به این مکان را در کاربران ایجاد کند.

کلیدواژه ها:

دلبستگی به مکان ، روانشناسی محیط ، هویت مکان ، پیوند اجتماعی ، باغ کتاب تهران