سنجشناسی و بررسی جایگاه معنای زندگی در کتب درسی نظام آموزش و پرورش عمومی ایران

امروزه با توجه به فشارهای روانی حاکم بر جوامع، پرسش در مورد معنای زندگی، ذهن افراد را بیشتر به خود مشغول کرده است. اگر فردی نتواند معنایی در زندگی خویش بیابد احساس پوچی به او دست میدهد و از زندگی ناامید میشود، مالمت و خستگی از زندگی تمام وجودش را فرا میگیرد و زمینهای را برای بروز اختلالات روانی ایجاد میکند و افرادی که دیدگاه و باور روشنی درباره هویت خود دارند برای خود اهداف معینی را انتخاب کرده و معنایی برای زندگی خود قائل هستند؛ پس موضوع معنایابی زندگی باید در همان مقطع ابتدایی مورد توجه قرار گیرد و محتوای کتب درسی به گونهای طراحی شوند که ترغیب کننده دانش آموزان برای دستیابی به معنای زندگی باشند. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای کتب درسی مقطع ابتدایی از جهت بررسی جایگاه معنای زندگی در کتب درسی آموزش عمومی ایران بود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و بر اساس ماهیت و شیوه گردآوری دادهها، توصیفی از نوع تحلیل محتوا کمی بود. جامعه پژوهش حاضر با نظر اساتید و متخصصان و با توجه به هدف پژوهش، محتوای برنامه درسی فارسی و مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی آموزش و پرورش ایران در سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ بود که مجموعه این محتواها۱۰ جلد کتاب درسی را شامل میشد. از آنجا که ضرورت بررسی تمامی محتواها وجود داشت، نمونه گیری انجام نشد و کل جامعه مورد مطالعه قرار گرفت. ابزار پژوهش چک لیستی بود که بر اساس پژوهشهای قبلی و نظرمتخصصان حوزه جامعه شناسی تشکیل شد و محتوای کتابهای فارسی و مطالعات اجتماعی در بخشهای متن، تصویر و تمرینها مورد تحلیل قرار داده شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که در کتب درسی آموزش عمومی کشور ایران به برخی از مولفههای زندگی معنادار توجه نامطلوب و بر برخی دیگر از مولفههای زندگی معنادار توجه مطلوبی شده است، فلذا در برخی از مولفه (هدفمندی؛ اخلاقی بودن و زندگی متدینانه) نیاز به اصلاح و بازبینی در محتوای کتب درسی احساس میشود.

کلیدواژه ها:

معنای زندگی ، آموزش عمومی ، محتوای درسی