بررسی موانع و فرصت های مشارکت شهروندان در شهرسازی مشارکتی

مشارکت شهروندان در فرآیندهای شهرسازی یکی از مولفه های بنیادین در دستیابی به توسعه پایدار شهری محسوب می شود. این نوع مشارکت می تواند نقش بسزایی در بهبود کیفیت زندگی شهری، ارتقای حس تعلق اجتماعی، تقویت سرمایه اجتماعی و همچنین افزایش اثربخشی تصمیم گیری های مدیریتی ایفا کند. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل موانع و فرصت های موثر بر مشارکت شهروندان در پروژه های شهرسازی مشارکتی در کلان شهر مشهد انجام شده است. این پژوهش از رویکردی ترکیبی (کمی-کیفی) بهره گرفته است. در گام نخست، از طریق مطالعات اسنادی و بررسی پیشینه نظری، مولفه های کلیدی مربوط به موانع و فرصت ها استخراج گردید. سپس در بخش کمی، با طراحی پرسشنامه ای مبتنی بر مولفه های شناسایی شده، داده ها از ۲۰۰ نفر از شهروندان مشهدی با روش نمونه گیری هدفمند جمع آوری شد. در بخش کیفی نیز با ۱۵ نفر از متخصصان حوزه شهرسازی، برنامه ریزی شهری و مشارکت اجتماعی، مصاحبه های نیمه ساختاریافته صورت گرفت. داده های کمی با استفاده از آمار توصیفی و آزمون t تک نمونه ای تحلیل شدند و اطلاعات کیفی به روش تحلیل مضمون مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان می دهد که عواملی نظیر ضعف در اطلاع رسانی عمومی، نبود اعتماد نهادی، و مشکلات و محدودیت های اقتصادی، از مهم ترین موانع مشارکت شهروندان به شمار می روند. در مقابل، عواملی مانند توسعه فناوری های نوین ارتباطی، بسترهای مجازی مشارکت، ارتقای فرهنگ شهروندی، و حمایت و اراده نهادهای شهری از فرآیندهای مشارکتی، به عنوان فرصت های مهم در تقویت و نهادینه سازی مشارکت عمومی شناسایی شدند. یافته های این پژوهش می تواند به عنوان راهنمایی علمی برای سیاست گذاران و مدیران شهری در جهت تدوین راهکارهایی اثربخش جهت تحقق شهرسازی مشارکتی در نظر گرفته شود.

کلیدواژه ها:

مشارکت شهروندی ، شهرسازی مشارکتی ، موانع مشارکت ، فرصت های مشارکت ، تحلیل مضمون.