ارتباط زمین ساخت و کانه زایی مس در محدوده بوانات، شمال شرق استان فارس

سال انتشار: 1403
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 83

فایل این مقاله در 10 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

GEOECD03_021

تاریخ نمایه سازی: 11 اردیبهشت 1404

چکیده مقاله:

شهرستان بوانات در مرکز کمپلکس دگرگونی سوریان در شمال شرق استان فارس و در ۲۰۰ کیلومتری شیراز و از لحاظ تقسیمات زمین ساختی، در سه زون ایران مرکزی، سنندج-سیرجان و زاگرس خردشده قرار گرفته که از میان آنها، زون سنندج–سیرجان اهمیت اکتشافی باالتری را داراست. کانه زایی مس در منطقه بوانات، در دو واحد اصلی سنگشناختی قابل مشاهده است. واحد اول، شیستهای بازیک مجموعه دگرگونی سوریان که کانه زایی مس در آنها در مناطقی مانند جیان، چیر و مزایجان قابل مشاهده و ردیابی است. واحد دوم مجموعه تودههای گرانیتوییدی را شامل می شوند که در سیلتستون های ارغوانی تزریق و کانه زایی مس در آنها مشاهده می شود. رخداد اول کانه زایی مس این منطقه که در شیست های بازیک سوریان اتفاق افتاده، با گسلهای معکوس در ارتباط بوده است در حالی که رخداد دیگر کانه زایی مس منطقه بوانات عموما در تودههای گرانیتوییدی و در ارتباط با گسل های نرمال در این منطقه مشاهده می شوند. همچنین کانه زایی مس، در زونهای گسلی معکوس و نیز در زونهای خرد شده گسل های نرمال نیز گزارش می گردد. براساس شواهد فرایندهای کوهزایی در بوانات، چهار مرحله زمین ساختی و کانه زایی مس شناسایی می گردد: ابتدا رژیم فشردگی پوسته با افزایش فشار، سپس رژیم فشارشی با بیشینه فشار و کمینه دما (مربوط به فاز آلبین)، پس از آن تغییر به رژیم کششی با کاهش فشار و افزایش دما، و در نهایت فاز کششی که با بیشینه دما و کمینه فشار همراه بوده است (مرتبط با فاز ابوکوما). مراحل ابتدایی کوهزایی با دگرگونی شدید و مراحل بعدی با دگرگونی قهقرایی و کانه زایی مس مرتبط هستند. این فرآیندها ناشی از باالزدگی واحدهای دگرگونی و جایگزینی باتولیت های بزرگ نیز بوده، و فازهای کوهزایی سیمرین احتمالا موتور گرمایی در عمق ایجاد کرده که منجر به ظهور حجم زیادی از سیالات گرمابی شده و باعث گردش این سیالات در شکافها و گسل ها شده است. در نتیجه، کانههای سنگهای متابازیتی منطقه، به ویژه بیوتیت ها و آمفیبولها، غنی سازی شده و منجر به تجمع فلزات پایه ای مانند مس گردیده است.

نویسندگان

آرزو سادات میرباقری

دانشجوی دکتری تخصصی زمین شناسی اقتصادی، دانشگاه شیراز

سینا اسدی

دانشیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه شیراز