بررسی نقش زمینه های فلسفی و پارادایمی در مطالعات قرآنی

پارادایم را می توان نظام یا جهانبینی اساسیای دانست که محقق را نه تنها در انتخاب روش، بلکه در راه های هستی شناختی و معرفت شناختی بنیادی هدایت می کند. پارادایم اتخاذ شده، براساس مواضع هستی شناسی و معرفت شناسی خود تحقیقات محققین را هدایت می کند که شامل روش های جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها است و پیامدهای مهمی برای هر تصمیمی که در فرآیند تحقیق گرفته می شود، دارند. این مقاله به بررسی انتقادی پارادایم های تفسیری، پوزیتیویستی می پردازد و مواضع هستی شناختی و معرفت شناختی آنها را توضیح می دهد. مقاله حاضر به این پرسش می پردازد که در راستای مطالعات قرآنی چه پارادایمی را از قرآن می توان استخراج نمود؟ در این راستا به مقایسه پارادایم های اسکولار و پارادایم اسلامی پرداخته می شود. در حالی که پارادایم اسکولار به دلیل رویکرد محدود، انتخابی و جزئی خود نتوانسته است در همه مطالعات پاسخ گو باشد، پارادایم اسلامی مدلی فراگیر ارائه می دهد که شامل منبع الهی به عنوان پایه، منبع شهودی به عنوان مکمل انسانی، عقلانیت به عنوان یک معرفت شناسی و ابزارها و روش های شناسایی تجربی به عنوان یک ابزار ضروری محسوب می شود. این رویکرد یکپارچه است که می تواند حتی در پارادایم اسکولار استفاده شود و به توسعه ذهن انسان و بهره برداری از منابع برای خدمات بشریت و نظم جهانی بهتر مبتنی بر عدالت کمک کند. تلفیق زمینه های دنیوی و قدسی از شاخصه های پارادایم اسلامی است که به مفهوم استقلال انسان روی زمین می پردازد.

کلیدواژه ها:

پارادایم ، مواضع سه گانه پارادایمی ، مطالعات قرآنی ، روش تحقیق