بررسی موضوعات و اهداف سوره بقره از دیدگاه مفسران

نظریه وحدت موضوعی و تکیه بر هدفمند بودن سوره های قرآن در سالهای اخیر مورد توجه خاص مفسران و قرآن پزوهان معاصر قرار گرفته است. بررسی موضوعات مورد بحث در هر سوره مقدمه و پیش نیاز رسیدن به هدف هر سوره است. عنایت مفسران به موضوعات سوره بقره به شیوه های متفاوتی صورت گرفته است. برخی به صورت کلی خلاصه ای از مهمترین موضوعات سوره را ارائه کردند. برخی دیگر آیات سوره را بر اساس موضوع مشترک آنها دسته بتدی کرده و عده ای نیز به ترسیم نمودار روی آوردند. سوره بقره دارای ۴ موضوع اصلی بر مبنای «داستان حضرت آدم» ، «داستان بنی اسرائیل»، «داستان حضرت ابراهیم» و «احکام و تکالیف شرعی» می باشد. «جانشینی خداوند در روی زمین و شیوه های آن» ، «تقوی» و « ایجاد آمادگی جامعه اسلامی مدینه برای انجام تکالیف» برخی ازمهمترین اهدافی هستند که مفسران به عنوان هدف سوره بقره ذکر کردند؛ که هر یک از آنها به یک بعد از ابعاد مختلف سوره اشاره داشته و مطابق با نوع نگاه مفسر به این سوره می باشد. در حالیکه هدف سوره باید جامع بوده و همه ابعاد و زوایای سوره را پوشش داده و با همه موضوعات سوره به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم تناسب داشته باشد. «تبیین سنت ابتلاء و هدایت انسان به مقصد مطلوب و مقام خلافت الهی» غرض نهایی سوره بقره از نگاه محقق است که ویژگیهای فوق را دارا می باشد. عدم تفکیک موضوعات اصلی و فرعی سوره و بی توجهی به همه جوانب آن در بیان هدف نهایی سوره از جمله مهمترین نقاط ضعف مفسران در بیان موضوعات و اهداف سوره به شمار می رود. افزون بر اینکه ارتباط موضوعات مختلف سوره با هدف مورد نظر آن، با وجود عنایت به هدفمند بودن سوره بقره و ارائه غرضی واحد برای آن، مورد غفلت مفسران قرار گرفته است .

کلیدواژه ها:

اهداف ، موضوعات ، تناسب آیات ، مقاصد سور ، تفسیر و مفسران ، سوره بقره