استفاده از پهپادهای بذرپاش در تثبیت ماسه های روان و کاشت گیاهان مقاوم در مناطق بیابانی ایران؛ با بررسی تجربیات جهانی و مستندات علمی

تثبیت ماسه های روان در مناطق بیابانی یکی از چالش های مهم مدیریت سرزمین در کشورهای خشک و نیمه خشک است. در ایران، گسترش بیابان ها و تهدید مناطق مسکونی و اراضی کشاورزی توسط ماسه های روان، باعث شده تا توجه به روش های نوین تثبیت از جمله استفاده از پهپادهای بذرپاش افزایش یابد. پهپادهای بذرپاش، به عنوان فناوری نوین و کم هزینه، این امکان را فراهم می آورند تا عملیات کاشت بذر در نقاط صعب العبور با سرعت بالا، دقت زیاد و حداقل نیروی انسانی انجام شود [Faiçal et al., 2014]. در سال های اخیر، کشورهای مختلف از جمله استرالیا، چین، آمریکا و اسرائیل پروژه های موفقی در این زمینه اجرا کرده اند که بررسی آن ها می تواند راهنمایی علمی و عملی برای ایران باشد [Zhang et al., 2021; Elhag & Bahrawi, 2017].در این مقاله، ضمن معرفی مشخصات فنی پهپادهای مناسب برای عملیات بذرپاشی در بیابان، گونه های گیاهی مقاوم به خشکی و شوری مانند Atriplex spp., Calligonum comosum و Haloxylon ammodendron که در پروژه های جهانی و داخلی برای تثبیت ماسه ها استفاده شده اند، معرفی خواهند شد [FAO, 2019; Liu et al., 2020]. همچنین مزایا، معایب، محدودیت ها و الزامات فنی استفاده از پهپادها برای این منظور بررسی خواهد شد. در بخشی از مقاله به مقایسه تطبیقی هزینه، بازدهی و تاثیر این فناوری نسبت به روش های سنتی مانند نهال کاری دستی و مالچ پاشی پرداخته خواهد شد [Moreno et al., 2022].هدف نهایی مقاله، تدوین راهکارهایی عملی و مبتنی بر تجربیات جهانی برای بومی سازی فناوری پهپادهای بذرپاش در ایران است. این راهکارها شامل انتخاب گونه های مناسب، تعیین زمان کاشت، پارامترهای فنی پهپاد، تراکم بذر و مدل های موفق مدیریتی خواهد بود [UNCCD, 2021]. همچنین به بررسی تجربیات موفقی چون پروژه جنگل کاری با پهپاد در شمال چین و پروژه کاشت گیاهان بیابانی در نیوم مکزیکو آمریکا پرداخته شده و نقاط قوت و ضعف آن ها در شرایط مشابه با ایران تحلیل خواهد شد [Wang et al., 2018; Martinez et al., 2016].مقاله حاضر مبتنی بر بیش از 30 منبع علمی بین المللی از پایگاه های ISI و اسناد رسمی سازمان های جهانی مانند FAO، UNEP و UNCCD تدوین شده است تا راهکاری علمی، مستند و قابل اتکا برای استفاده از پهپاد در تثبیت ماسه های روان و توسعه پوشش گیاهی در ایران ارائه دهد.

کلیدواژه ها:

پهپادهای بذرپاش ، بیابان زدایی ، تثبیت ماسه های روان ، گیاهان مقاوم ، فناوری نوین ، ایران ،