فرصت ها و چالش های برنامه درسی غیررسمی در ارتقای حس مسئولیت اجتماعی دانش آموزان

هدف این مقاله مروری، بررسی و تحلیل فرصت ها و چالش های مرتبط با برنامه درسی غیررسمی (و پنهان) در فرآیند ارتقای حس مسئولیت اجتماعی دانش آموزان است. در کنار برنامه درسی رسمی و آشکار، مدارس همواره دارای یک برنامه درسی غیررسمی یا پنهان هستند که شامل مجموعه ای از یادگیری های ضمنی، ارزش ها، هنجارها و انتظارات است که از طریق فرهنگ مدرسه، تعاملات اجتماعی، ساختارها و روال های روزمره منتقل می شود. مسئولیت اجتماعی، به عنوان تعهد فرد نسبت به بهزیستی جامعه و اقدام در جهت منافع عمومی، یکی از شایستگی های کلیدی است که نظام های آموزشی در پی پرورش آن در دانش آموزان هستند. این مقاله با مرور نظام مند ادبیات پژوهشی، به بررسی نقش دوگانه برنامه درسی غیررسمی در این زمینه می پردازد. از یک سو، فرصت های قابل توجهی از طریق فرهنگ مثبت مدرسه، فعالیت های فوق برنامه هدفمند، الگوهای رفتاری معلمان و تعاملات سازنده همسالان برای درونی سازی ارزش های اجتماعی و تمرین رفتارهای مسئولانه فراهم می آید. از سوی دیگر، چالش های مهمی نیز وجود دارد؛ پیام های ناخواسته یا منفی پنهان در ساختارها یا روال های مدرسه، ناهماهنگی بین ارزش های اعلام شده و عملکرد واقعی، و فقدان آگاهی یا برنامه ریزی هدفمند برای مدیریت این حوزه می تواند به تضعیف حس مسئولیت اجتماعی منجر شود. این مقاله ضمن تبیین دقیق مفاهیم برنامه درسی غیررسمی/پنهان و مسئولیت اجتماعی، به واکاوی فرصت ها و چالش های موجود و ارائه راهکارهایی برای بهره گیری بهینه از پتانسیل های برنامه درسی غیررسمی و مدیریت چالش های آن در جهت پرورش دانش آموزانی مسئولیت پذیر می پردازد. افزایش آگاهی و اقدام هدفمند در قبال برنامه درسی غیررسمی، گامی ضروری برای تحقق اهداف تربیتی مرتبط با مسئولیت اجتماعی است.

کلیدواژه ها:

کلیدواژه ها: برنامه درسی غیررسمی ، برنامه درسی پنهان ، مسئولیت اجتماعی ، دانش آموزان ، فرصت ها و چالش ها.