تعیین محدوده سیالاب با استفاده تحلیل AHP-GIS برای شناسایی آسیب های ناشی از خطر سیل (نمونه موردی شهرستان اهواز)

وقوع سیل در مناطق مختلف دنیا بخصوص در کشور ایران، یکی از بلایای اجتناب ناپذیر است که همواره خسارات مالی و جانی گسترده به همراه دارد. ازین رو می توان با مطالعه سرزمین و با کارگیری آمایش سرزمین، درواقع با تبیین و به تصویر کشیدن محدوده های با خطر بیشتر با استفاده از انواع روش هایی پیش بینی تعیین محدوده خطر سیل به برنامه ریزی برای کاهش خطرات ناشی از سیل، استفاده کنیم. به همین جهت ضروری است در مناطق متفاوت بر حسب شرایط موجود به تحلیل ریاضی و تصمیم گیری چند معیاره بپردازیم و به کارگیری آن در فرآیند مکانیابی خطرات ناشی از سیل آن منطقه برای کاهش خسارات ناشی از سیل، همچنین سیاست گذاری ها و برنامه ریزی ها اقدام کنیم. بدین منظور با هدف پیش بینی مناطق با خطر بالاتر در شهرستان اهواز به جهت حفظ زیرساخت ها و کاربری ها در برابر خطرات ناشی از سیل، اقدام به استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره و سلسله مراتب مطالعاتی AHP شده است. این ارزیابی دارای سه معیار اصلی؛ عوامل جوی و زمین شناسی، خطرات طبیعی و زیرساخت و کاربری همچنین ۱۱ زیرمعیار می باشد، برای مکانیابی ۳ از نرم افزار GIS استفاده شده است. وزن نهایی هر یک از زیرمعیارها که از طریق AHP تهیه شده است. نتایج تحلیل سلسله مراتب حاکی ازین است که وزن بالای بارش معادل عددی ۰.۱۶۲۵ در معیار عوامل جوی و زمین شناسی نشان دهنده اهمیت بالای این عامل در وقوع سیل است. همچنین وزن زلزله معادل عددی ۰.۱۰۳۵ در معیار خطرات طبیعی و وزن شهر معادل عددی ۰۹۱۶۰ در معیار زیرساخت و کاربری نشان دهنده ریسک های مرتبط با حوادث طبیعی و زیرساخت هاست. در نهایت در لایه های مطالعاتی مربوط به آن ها در GIS، به عنوان ضریب اهمیت هر یک از زیرمعیارها ضرب شده است. با کارگیری نوعی تلفیق هم پوشانی و جمع تمامی لایه های زیرمعیار تصویر کلی حاکی از درجات شدت آسیب پذیری ناشی از خطر سیالاب بدست آمد. نتایج بدست آمده در ۱۰ درجه شدت کلاس بندی شده است. هر چه عدد در کلاس بندی باالتر باشد، شدت آسیب پذیری آن محدوده بالاتر است. برای اثبات صحت مکانیابی روش دیگری از انواع روش های هم پوشانی استفاده شد. به دنبال این فرآیند به جهت روشن شدن درصد آسیب پذیری ۱۰ کلاس از کم ترین شدت آسیب پذیری (کلاس۱) که معادل عددی ۱.۴۰۸% تا بالاترین شدت آسیب پذیری (کلاس۱۰) معادل عددی ۰.۲۷۶% بدست آمد و در نقشه به تصویر کشیده شد.

کلیدواژه ها:

آمایش سرزمین ، تحلیل AHP ، مکانیابی در نرم افزار GIS ، کاهش خطرات ناشی از سیل