تبیین"خالقیت" مبتنی بر "شهود عقالنی" در روند طراحی نقوش سنتی از منظر ابن سینا(مورد مطالعاتی: نقوش گیاهی)

طراحی نقوش سنتی ایرانی، مجموعه ای از نقشمایهایی بدیع، نمادگرایانه و رمزپردازانه است که با ترکیبی هوشمندانه و متناسب با کاربرد و قواعد حاکم بر ترسیم آن به تصویر درمی آیند. اصول و ویژگی های علمی در روند ترسیم نقوش سنتی، نظریه صرفا شهودی و خیالی بودن آن را به بوته تردید و آزمون کشانیده؛ تا علاوه بر نقش موثر قوه خیال، عامل دیگری چون قوه عقل که در اندیشه و نظریات ابن سینا جایگاه ویژه ای دارد نیز در این مسیر مورد توجه قرار گیرد. نقوش سنتی به واسطه پالیشی که در عقل هنرمند صورت می گیرد و در طرح جلوه گر می شود، نه تنها تکراری و کهنه نیست، بلکه سراسر نبوغ و خلاقیت است. حال اینکه میزان تاثیر عقل و جایگاه آن در روند طراحی نقوش سنتی گیاهی و ایجاد طرحی خالقه به چه میزان است و جنس شهودی که هنرمند با آن مواجه شده و از دریچه ی آن روند طراحی نقوش سنتی را طی می نماید، در این پژوهش مورد تحلیل و تبیین قرار گرفته است؛ با این هدف که به مدد جایگاه خرد، طراحی سنتی از تکرار رها گشته و منجر به گفتمانی متفاوت و نوآورانه در این عرصه شود. لذا در این پژوهش به منظور تحقق این هدف و ارائه نظریه ای نو، با طرح این پرسش که مولفه شهود در روند طراحی سنتی ایرانی بر مبنای دیدگاه ابن سینا از چه جنسی است و خلاقیت مبتنی بر این نوع شهود در روند طراحی نقوش گیاهی چگونه تبیین می گردد؟ به بررسی اصول موجود در آن، با تمرکز بر نقوش گیاهی به عنوان بنیادی ترین نقوش پرداخته شده و نتایج حاصل حاکی از آن است که: از آنجایی که راهبری خرد در روند طراحی سنتی مشهود است، پس می توان گفت که روند طراحی نقوش گیاهی برآمده از خیال معطوف به عقل یا به بیان ابن سینا، «شهود عقالنی» است و روند عقالنی موجب بروز خلاقیت و ایجاد نقوش بدیع در طراحی سنتی می کند.

کلیدواژه ها:

طراحی سنتی ، نقوش گیاهی ، خلاقیت ، شهود عقالنی ، ابن سینا