بررسی و تحلیل کتیبه های مسجد گوهرشاد حرم امام رضا (ع)

کتیبه ها به عنوان اجزای معنایی و تزئینی در معماری اسلامی، نقش مهمی در انتقال و گسترش عقاید و سیاست های مذهبی حکومت ها بر مردم داشته اند. از زمان های گذشته تا به امروز، این کتیبه ها با محتوای مختلف، اندیشه ها و اعتقادات هر دوره را بازتاب می دهند. تزئینات متبرکه با الگوهای گیاهی، نقوش هندسی، و ترنج ها، همواره به یکدیگر امیخته و زیباترین آثار هنری را در مساجد به نمایش می گذاشتند. هنر و قرآن به گونه ای جزئی از وجود ما هستند. قرآن کریم مخزنی از عمق نمادهای آفرینش است و از سوی دیگر، هنر، به ماهیت خود برای ابراز و تجلی این نمادها پرداخته است. از این رو، هنر می تواند به معنای اصلی اش، حقایق قرآنی را از زمان و مکان تجاوز کرده و در اعماق قرآن متمرکز شود. این دو به همراه یکدیگر، هنرهایی را ایجاد و پیشرفت داده اند و همچنین قطعات و مصاحفی را از قرآن به وجود آورده اند که در برابر تاریخ هنر اسلامی از درخشش بیشتری برخوردارند. در میان این ها، به خوشنویسی، تذهیب، کتیبه نویسی و نگارگری قصص قرآنی اشاره شده است. همچنین، نوشتن آیات قرآن بر روی کاشی ها، محراب ها و کتیبه های زیبا، زمینه ای را برای رونق هنری اسلامی فراهم کرده است. هنرمندان مسلمان با نگارش کلمات الهی بر روی کتیبه ها و محراب ها، از این اشیاء را مقدس ساخته و کلمات الهی را به عمل درآورده اند. مقاله حاضر با تاکید بر تطبیق پذیری کتیبه ها و مضامین دینی، به بررسی مسجد گوهرشاد می پردازد. این پژوهش از نوع تحقیقات کیفی با روش تحلیلی تطبیقی و با استناد به منابع کتابخانه ای، اسناد تاریخی، و مشاهدات میدانی انجام شده است.

کلیدواژه ها:

کتیبه ، مسجد ، خط ، گوهرشاد ، حرم امام رضا(ع) ، ایوان مقصوره