گونه شناسی دوره قاجار کرمانشاهشناسی در معماری خانهگونه (نمونه مورد مطالعه خانه فیض مهدوی)

گونه شناسی از موضوعهای خرد در مقیاس کوچک معماری تا مباحث کلان شهری را نیز می تواند دربرگیرد. با توجه به تحولات صورت گرفته در قرن اخیر، خانه های تاریخی به شدت در معرض تخریب قرار دارند، این در حالی است که بخش عمده از بافت های شهرهای تاریخی ایران را تشکیل می دهند. خانه های دوره قاجار کرمانشاه نمونه های ارزشمند از معماری ایران هستند که با وجود الگوهای متنوع و خاص، پژوهش جامعی در خصوص آنها انجام نشده است. روش تحقیق در این مقاله تفسیری تاریخی است و اطلاعات عمدتا بر پایه مطالعات میدانی و در حین برداشت و مستندسازی جمع آوری شده اند. در این راستا تمام خانه های تاریخی موجود در محلات که امکان تهیه نقشه معماری آنها میسر بوده، برداشت شده و تجزیه و تحلیل نمونه ها بر پایه مهمترین فضاها و ترکیب آنها در جهت شکل گیری اندامهای اصلی خانه صورت گرفته است. جهت دستیابی به این هدف و با توجه به تخریب اکثر خانه های تاریخی در کرمانشاه و عدم ثبت و برداشت تمام نمونه ها تعداد ۱۰ نمونه سالم و پابرجا مورد بررسی قرار گرفتند و در این راستا از مطالعات کتابخانه ای و اسناد تاریخی و نیز مطالعات میدانی استفاده شده است. نتایج تحقیق گویای این است که بسیاری از ویژگی های خانه های کرمانشاه به نحوی با متغیرهای فرهنگی اعتقادی، اقتصادی و اجتماعی و غیره هماهنگ بوده اند و علی رغم وجود مفاهیم مشترک در شکل گیری الگوهای کالبدی خانه های این دوره (از قبیل اقلیم و اقتصاد و سیاست و غیره)، شاهد تمایزات کالبدی آشکار در بین خانه ها هستیم که با توجه به تحلیل های کالبدی صورت گرفته طبقه اجتماعی ساکنین خانه ها نقش بسیار مهم در گونه بندی کالبدی خانه ها ایفا کرده است. لذا این مقاله در پی پاسخ دادن به این پرسش اصلی است که گونه های معماری مسکونی در سکونتگاه کرمانشاه چه بوده و چه ویژگی هایی داشته اند؟ بر این اساس مقاله به دنبال تعریف یک گونه شناسی از بخش عمده ای از خانه های کرمانشاه است که از دوره قاجار به بعد ساخته شده اند.

کلیدواژه ها:

خانه ، خانه گونه ، دوره قاجار ، کرمانشاه