آپاراتوس سینمای ایران: اتوپیا در تقابل با دستوپیا

ایران از جمله سرزمینهای بوده است که سینما حتی زودتر از بسیاری از کشورهای جهان اول و مترقی بسرعت در آن حضور و شکل گرفته است. این ورود زودهنگام نقطه عطفی در تاریخ این هنر محسوب می شود و ایران از بسیاری از کشورهای اروپایی و آسیایی در این زمینه پیشروتر بوده است. در ابتدا سینما مامنی برای تفریح دربار و شاه قاجار محسوب می شده، اما به تدریج سینما در بیرون کاخ راه یافته و توانسته است در میان مردم جایگاه ویژه ای پیدا کند. فیلمسازان با خلق آثار خود در گونه های مختلف، در جهت نقد و تغییر جامعه کنونی و رسیدن به اتوپیا (آرمانشهر) مفروضشان در تالش بوده اند اما سینماگران در دوره های مختلف تاریخی از مسیر جلب توجه مخاطبان و سیاستگذاران وطنی فاصله گرفته و شهر آرمان یشان را به دستوپیا (ویرانشهر) تبدیل کرده و به تصویر کشیده اند. واکاوی گذر از اتوپیای خیالی مورد علاقه خالق اثر یا بیننده و رسیدن به دستوپیای واقعی بازنمایی شده متاثر از آپاراتوس ایدئولوژیک گفتمان مسلط یا سرکوبگر مورد توجه و دلیل انتخاب این پژوهش می باشد. پژوهش حاضر با هدفی کاربردی انجام شده است و مسئله اصلی آن واکاوی عواملی است که باعث دگرگونی های متفاوت و ایجاد محیطی تقابلی بین اتوپیا و دستوپیا در سینمای ایران شده است. روش پژوهش کیفی و بر اساس مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه عمیق و هدفمند است.

کلیدواژه ها:

همذات پنداری ، سینمای ایران ، اتوپیا ، دستوپیا ، آپاراتوس