از سنت تا مدرنیته؛ سیر تطور معماری ایستگاه های راه آهن ایران و ترکیه در دوره پهلوی و جمهوری ترکیه (۱۳۵۷-۱۳۰۰ ه.ش / ۱۹۷۸-۱۹۲۱ م)

مقدمه/بیان مساله: معماری ایستگاه های راه آهن به عنوان یکی از نمادهای مدرنیزاسیون، بازتابی از تحولات اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی-سیاسی هر کشور است. در ایران و ترکیه، دوره پهلوی و جمهوری ترکیه شاهد دگرگونی های عمده ای در معماری ایستگاه های راه آهن بوده که تحت تاثیر مدرنیسم، ملی گرایی و تعامل بین المللی شکل گرفته است. با این حال، بررسی تطبیقی این سیر تطور کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. اهداف: این پژوهش با هدف بررسی و تحلیل روند تکامل معماری ایستگاه های راه آهان ایران و ترکیه در بازه زمانی ۱۳۵۷-۱۳۰۰/ه.ش ۱۹۷۸-۱۹۲۱م، به دنبال شناسایی شباهت ها، تفاوت ها و عوامل موثر در شکل گیری آن معماری در دو کشور است. روش تحقیق: در این تحقیق از روش تفسیری-تاریخی استفاده شده و گردآوری داده ها به شکل اسنادی و کتابیانه ای گرفته شده است. یافته ها: نتایج نشان می دهد که معماری ایستگاه های راه آهن ایران و ترکیه در این دوره تحت تاثیر رویکردهای ملی گرایانه و مدرنیستی قرار داشته است. در ایران، سبک معماری اغلب ترکیبی از نئوکلاسیک و معماری ملی گرایانه با تاثیر از معماری اروپایی بوده، در حالیکه در ترکیه، معماری ایستگاه ها ابتدا با رویکردی نئوکلاسیک و عثمانی جدید آغاز شده و به تدریج تحت تاثیر مدرنیسم غربی قرار گرفت. نتیجه گیری: تحلیل تطبیقی معماری ایستگاه های راه آهن در این دو کشور نشان می دهد روند مدرنیزاسیون ایستگاه های راه آهن در هر دو کشور تحت تاثیر سیاست های ملی گرایانه بوده، اما ایران به طور نسبی تمایل بیشتری به حفظ عناصر سنتی در طراحی ها داشته، در حالیکه ترکیه به سمت مدرنیسم غربی حرکت کرده است. این پژوهش نشان می دهد که تغییرات معماری ایستگاه های راه آهن در هر دو کشور بازتابی از سیاست های کالن توسعه ای، تعامل فرهنگی و شرایط اجتماعی-اقتصادی آن دوران بوده است.

کلیدواژه ها:

معماری ایستگاه های راه آهن ، تحول اجتماعی-فرهنگی ، دوره پهلوی و جمهوری ترکیه