مقایسه تطبیقی عناصر شکل دهنده بازار سعدالسلطنه قزوین و بازار خان یزد

در این پژوهش به روش توصیفی – تحلیلی به مقایسه تطبیقی عناصر شکل دهنده بازار سعدالسلطنه قزوین و بازار خان یزد پرداخته شده است. اجزای تشکیل دهنده بازارهای قزوین و یزد تقریبا مشابه یکدیگرند ولی در برخی موارد با توجه به حوزه فعالیت، خدمات و ویژگیهای هر شهر و بازار، گروهی از عناصر کالبدی آن تجلی می یابند و یا آنکه جای خود را به کالبدی دیگر می دهند و یا چند عملکرد را در یک جا به عهده می گیرند. در بازار سعدالسلطنه ورودیهای متعدد و بلند، حیاطهای وسیع، بارانداز و شترخان بزرگ با بیش از یکصد ستون آجری، گرمابه، هشتی های باشکوه و حجره هایی که دور تا دور فضاهای باز و در دالن های طویل و دراز گسترده و از تزیینات آجر تراش و کاشی برخوردارند این مجموعه را به زیبایی تمام آراسته اند. در این مجموعه تیمچه های فعال زیادی به چشم می خورد. بازار خان یزد دارای چهارسوق کم نظیری است که با کاربندی آجری و در سه مرحله بر روی هم اجرا شده است. عناصر تشکیل دهنده بازار خان یزد شامل راسته، تیم و تیمچه، دالن، سرا و کاروانسرا، میدان، حمام، مسجد و مدرسه می باشند. بررسی ها نشان می دهند عناصر تشکیل دهنده بازار در هر دو شهر یکسان می باشد. با توجه به مقایسه بازار در دو شهر از دو اقلیم متفاوت می توان به ساختار متفاوت معماری بازارها در ایران اشاره کرد که با توجه به دوره ساخت تقریبا یکسان (دوره قاجار) از معماری متفاوتی برخوردارند.

کلیدواژه ها:

سعدالسلطنه قزوین ، بازار خان یزد ، قاجاریه ، چهارسوق ، تیمچه