بررسی سیرتحول کالبدی-فضایی بازارتاریخی زنجان بانگرش سرمایه اجتماعی

بازاریکی از مهم ترین بخش های تشکیل دهنده ساختار شهری ایرانی در شهرهای فرهنگی و تاریخی است. موقعیت ایران در منطقه ای که محل ارتباط شرق و غرب بوده و تبادل کالاهای تولیدی این دو پهنه جهانی در آن به وقوع می پیوسته، شرایط ممتازی برای تجار و بازرگانان فراهم نموده تا در یک بازه زمانی در سرزمین مانسبت به تبادل کالا مبادرت نمایند. بازار زنجان به عنوان یکی از مهم ترین و تاریخی ترین بازارهای ایران، نقش برجسته ای در ساختار اجتماعی و فرهنگی این شهر دارد. هدف پژوهش حاضر، تبیین و روشن کردن جایگاه سرمایه اجتماعی، در بازارهای تاریخی ایرانی است. در این مقاله سعی بر روشن نمودن این موضوع است که سرمایه اجتماعی در بازار تاریخی زنجان دارای چه ابعاد و مصادیقی می شود. در این راستا پرسش های پژوهش حاضر عبارت است از: مولفه های سرمایه اجتماعی در بازارهای تاریخی ایرانی چیست؟ وضعیت سرمایه اجتماعی در بازار تاریخی زنجان چگونه است؟ فرایند انجام پژوهش نیز به این شکل است که پس از طرح مساله و ضرورت آن به مفهوم سرمایه اجتماعی پرداخته می شود. سپس ویژگی های مولفه های آن در بازارهای تاریخی تبیین شده و در ادامه سرمایه اجتماعی در بازار تاریخی زنجان بررسی می گردد. برای پاسخ به این پرسش ها از بازدیدهای میدانی، مصاحبه های نیمه ساختاریافته با ساکنین و کسبه بازار و مطالعات کتابخانه ای استفاده گردید. یافته های تحقیق نشان می دهد که بازار زنجان در دوره های مختلف تاریخی تحت تاثیر عوامل متعدد، شامل تغییرات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، دچار تحولات کالبدی و فضایی شده است. این تغییرات در برخی موارد منجر به تقویت سرمایه اجتماعی، بهبود روابط اجتماعی و افزایش تعاملات فرهنگی در جامعه محلی شده و تحلیل داده ها حاکی از آن است که بازار تاریخی زنجان به عنوان یک سرمایه اجتماعی پویا و ارزشمند، با گذر زمان و تحمل تحولات مختلف، همچنان به عنوان مرکزی برای تعاملات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی باقی مانده است.

کلیدواژه ها:

سرمایه اجتماعی ، تحولات کالبدی فضایی ، ارتباط نجانزار تاریخی زنجان