گونه شناسی کالبدی کلیساهای تاریخی ارامنه در بافت قدیم استان آذربایجان غربی (قبل از اسلام تا دوره پهلوی)

ویژگیهای معماری هر قوم و ملتی برخاسته از عقاید مذهبی، فرهنگ و باورهای آنان است و بدون شناخت ویژگی های قومی مذهبی یک سرزمین شناخت و تحلیل معماری آن سرزمین امکان پذیر نیست. آذربایجان غربی سرزمینی است تاریخی که روزگاری بسیاری از کلیساهای ارزشمند را در خود جای داده بود. اما به واسطه شیوه زندگی، طرح های توسعه، مهاجرت، بخش وسیعی از بافت ارزشمند شهرهای این استان در طی زمان دچار تغییر شده است. صرف نظر از جنبه های مثبت و منفی تحولات این استان، لزوم معرفی و بازشناسی کلیساهای این سرزمین، امری ضروری و مسجل است. در این نوشتار سعی شده است تا قابلیت گونه شناسی و دسته بندی در خصوص کلیساهای تاریخی ارامنه و آشوری مورد بررسی قرار گیرد. در این مطالعه با بررسی و تدقیق مفاهیم گونه شناسی و کلیسا بر اساس اسناد و مدارک، ابتدا پیشینه تاریخی و مذهبی ارمنیان و آشوری ها و سابقه استقرارشان در ایران و آذربایجان غربی مورد پژوهش قرار گرفته است و سپس ویژگی های بافت معماری کلیساهای تاریخی شان در این منطقه بررسی شده است. در ادامه با معرفی تعدادی از کلیساهای تاریخی ارامنه و آشوری بر پایه دوره زمانی ساخت، به بررسی عناصر کالبدی و اجزای آن اقدام شده است. روش تحقیق حاضر تحلیلی-توصیفی بوده که با مبنا قرار دادن جداولی مقایسه تطبیقی میان کلیساهای ارمنیان و آشوریان انجام خواهد شد. نتایج حاصل از تحقیق بیانگر امکان تفکیک و دسته بندی کلیساهای تاریخی آذربایجان غربی بر اساس ویژگی های شکل، پالن ها، جهت گیری ورودی و محراب است.

کلیدواژه ها:

گونه شناسی ، کلیساهای آذربایجان غربی ، ارامنه ، آشوری ، تیپولوژی