جستاری در شناخت معماری و تزئینات مساجد دوره خوارزمشاهیان

دوره خوارزمشاهی از دوره های فراموش شده محققین معماری اسلامی ایران است که در مطالعات کمتر مورد توجه بوده و بیشتر بناهای این دوره مرتبط به معماری سلجوقی و به صورت گذرا بررسی شده اند. در این مقاله در پی آن هستیم که چگونگی معماری مساجد دوره خوارزمشاهیان را مورد مطالعه قرار دهیم. هدف از این نوشته بررسی شاخصه های اصول طرح معماری و نوع تزئینات مساجد دوره خوارزمشاهیان است. این مطالعه حاضر با توجه به منابع کتابخانه ای است. این پژوهش در پی پاسخ به سوالاتی چون: این دوره چگونه معماری و تزئینات در مساجد شناخته شده خوارزمشاهی داشته است؟ با روش توصیفی-تحلیلی و منابع کتابخانه ای انجام شده است. یافته های بیانگر آن است که با توجه به ساختار سیاسی و اجتماعی دوره خوارزمشاهیان و تقسیم این دوره به سه قسمت معماری ساختار فرهنگی و اجتماعی این دوره تاثیر مستقیمی بر معماری مساجد داشته است. گسترش حکومت سلجوقی و هجوم مغول باعث تغییراتی در ساختار سیاسی و اجتماعی این دوره شد که این امر بر معماری مساجد تاثیرگذار بود. در این دوره تزئینات مساجد از نظر کیفیت و کمیت دچار تحولاتی شد که در مقایسه با دوره های قبل متفاوت است. این تحولات در تزئینات مساجد به ویژه در مساجد سلطانیه (مانند مسجد ملک روزبه) مشاهده می گردد. ترکیب و نوع تزئینات به گونه ای است که در این مساجد از سبک کاشی کاری، گچ بری و سنگ تراشی استفاده شده است.

کلیدواژه ها:

دوره خوارزمشاهیان ، معماری و تزئینات ، مساجد ، طرح دراوپای