نقش طراحی معماری مبتنی بر بیوفیلیا در کاهش استرس و بهبود کیفیت زندگی در محیطهای مسکونی شهری

در این مقاله مروری به بررسی ادبیات موجود پیرامون تعیین کمی مزایای بهداشت روانی ناشی از به کارگیری عناصر طراحی بیوفیلیک در توسعه های مسکونی شهری پرداخته شده است. با افزایش سرعت شهرنشینی و کاهش دسترسی ساکنان به فضاهای سبز، نگرانی های مربوط به استرس، اضطراب و کاهش کیفیت زندگی روزمره به یک مسئله مهم بهداشتی تبدیل شده است. طراحی بیوفیلیک، بر پایه فرضیه بیوفیلیا، بر این باور استوار است که انسان ها به طور ذاتی تمایل به ارتباط با طبیعت دارند و ادغام عناصر طبیعی مانند نور طبیعی، پوشش گیاهی، آب نماها و استفاده از مصالح طبیعی می تواند تاثیرات مثبتی بر سلامت روانی افراد داشته باشد. مقاله حاضر با مرور گسترده ی مطالعات تجربی، نظری و روش شناسی های نوین، به بررسی نحوه ی اندازه گیری اثرات طراحی بیوفیلیک بر روی متغیرهای سلامت روانی نظیر استرس درک شده، خلق و خو، حس تعلق به مکان و رضایتمندی زندگی می پردازد. از ابزارهای استاندارد روانشناختی، اندازه گیری های فیزیولوژیکی و فناوری های نوین مانند eye-tracking برای ارائه بینش عینی از تاثیرات بصری عناصر طبیعی استفاده شده است. نتایج مطالعات نشان می دهد که قرارگیری در معرض مناظر طبیعی و عناصر طراحی الهام گرفته از طبیعت، منجر به کاهش شدید علائم استرس، بهبود خلق و خو و ارتقای عملکرد شناختی می شود. علاوه بر این، ادغام این عناصر در محیطهای مسکونی نه تنها موجب بهبود کیفیت زندگی فردی می شود، بلکه تاثیرات مثبتی بر همبستگی اجتماعی و تعاملات میان ساکنین دارد. تحقیقات انجام شده در بسترهای شهری مختلف، به ویژه در ایران، نشان داده اند که استفاده از طراحی های بیوفیلیک می تواند به عنوان یک استراتژی موثر جهت کاهش هزینه های بهداشتی و افزایش بهره وری ساکنان در نظر گرفته شود. این مقاله مروری، با ارائه یک چارچوب تحلیل انتقادی و پیشنهاد راهکارهایی برای پژوهش های آتی، می تواند به معماران، برنامه ریزان شهری و سیاست گذاران در تدوین طرح هایی منطبق با اصول طراحی بیوفیلیک و ارتقای سلامت روانی شهروندان کمک شایانی نماید.

کلیدواژه ها:

طراحی بیوفیلیک ، سلامت روان ، طراحی معماری ، روانشناسی محیطی ، معماری پایدار ، کیفیت زندگی ، عناصر طبیعی