بررسی نظام کالبدی و معنایی در باغ مزارهای ایران

از دیرباز تاکنون، ایرانیان هم وراه در پی یافتن و بازنمایی بهشتی آرمانی در سرزمین خود بودهاند و همو اره باغ را گونهای متصور شده و زمینی از بهشت روحانی میدانستند. در واقع باغ ایرانی، تجسمی از بهشت و عالم کمال می باشد که فراتر از عالم ناسوت میرود و انسان را به کنار هم قراردادن دو جنبه عرفانی بهشت و مرگ ترغی ب، و باغ را به مکانی برای تجلی باورها و اعتقادات مذهبی خود تبدیل میکند. هدف اصلی در پژوهش حال حاضر، شناسایی الگووارههای کالبدی و معنایی در ساختار فضایی باغ مزارهای ایران میباشد که به منظور دستیابی به این مهم، از روش توصیفی-تحلیلی مبتنی بر موردکاوی (بررسی ۶ نمونه باغمزارهای پیشین و معاصر) و مطالعات میدانی استفاده شدهاست. جمعآوری داده ها به دو صورت اطلاعات پایه و مبانی نظری با بهرهگیری از اسناد کتابخانهای، کتب تاریخی و مقالات و هم چنین ارزیابی و مقایسه تطبیقی نمونه های مورد بررسی به انجام رسیده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که در باغمزارهای پیشین به دلیل توجه به اصل سلسله مراتب تقرب در کالبد باغمزارها، شاهد فضایی روحانی و معنوی میباشیم که توجه به این مهم افزون برآنکه نقش بسزایی در آمادگی فرد برای ورود به فضای باغمزار را ایجاد میکند، سبب ارتقاء روحانیت فضا و رمزآلود بودن فضای باغ نیز میگردد. در باغ مزارهای معاصر با نوعی روش اقتباس از الگوواره های باغ ایرانی در معنای عام کلمه مواجه هستیم حال آنکه در الگووارههای موجود در باغ مزارهای پیشین ضمن در نظرگیری هویت و الگووارههای باغ ایرانی به عنوان یک الگوی کامل و جامع در شکلگیری کلیت مفاهیم موجود در باغ مزار، با نوعی رویکرد عمیق و نگاهی ژرف نسبت به عالم معنا و جهان عرفانی مواجه هستیم که علاوه بر حضور مفاهیمی روحانی، در کالبدی جسمانی، سبب ارتقاء حس مکان و آمادگی روح برای رسیدن به غایت و مقصود نهایی را برای انسان ایجاد می کند.

کلیدواژه ها:

باغ ایرانی ، منظر آرام گاهی ، باغ مزار ، باغ مقبره ، نظام معنایی ، نظام کالبدی