حضور طبیعت در شهر و رودخانه های درون شهری (نمونه موردی: شهر تبریز)

شهرها امروزه به عنوان یکی از مهم ترین عرصه های زندگی انسان ها محسوب می شوند، به طوری که بسیاری از فعالیت های روزمره شهروندان در آن انجام می شود. با این حال، روند توسعه و گسترش شهرها، موجب کاهش حضور عناصر طبیعی در بافت های شهری شده است. این موضوع در شهر تبریز نیز قابل مشاهده است، به طوری که رودخانه های درون شهری آن نیز تحت تاثیر این فرایند قرار گرفته اند. بنابراین، بررسی چگونگی حفظ و ارتقای حضور طبیعت در شهر و رودخانه های درون شهری تبریز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تحقیق حاضر با هدف شناسایی عوامل محیطی و طراحی شهری موثر بر حفظ و ارتقای حضور عناصر طبیعی در فضاهای شهری، بررسی تاثیرات کالبدی، اجتماعی و محیطی این حضور بر شهروندان، و ارائه راهکارهایی برای بهبود و افزایش حضور طبیعت و رودخانه های درون شهری در تبریز است. سوالات تحقیق بر این قرار هستند که: (۱) چه عوامل محیطی و طراحی شهری موجب حفظ و ارتقای حضور عناصر طبیعی در فضاهای شهری و رودخانه های درون شهری تبریز می شود؟ (۲) چه تاثیراتی (کالبدی، اجتماعی، محیطی) از حضور عناصر طبیعی بر شهروندان تبریز قابل مشاهده می شود؟ (۳) چه راهکارهایی برای بهبود و افزایش حضور طبیعت و رودخانه های درون شهری در تبریز می توان ارائه داد؟ روش این تحقیق از نظر نوع کیفی تلقی می شود. محتوای آن با استفاده از مطالعات توصیفی- تحلیلی و کتابخانه ای- اسنادی و همچنین مطالعات میدانی تهیه و تنظیم شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که عواملی چون طراحی فضاهای شهری متناسب با اقلیم، افزایش سرانه فضای سبز، توجه به مسیرهای عبور و دسترسی به رودخانه ها، و مشارکت شهروندان در حفظ و توسعه عناصر طبیعی، در حفظ و ارتقای حضور طبیعت در شهر تبریز موثر است. همچنین، حضور این عناصر طبیعی تاثیرات مثبتی بر کیفیت محیطی، سلامت روانی و اجتماعی شهروندان داشته است. در نهایت، ارائه راهکارهایی همچون توسعه پارک های خطی در امتداد رودخانه ها، ایجاد کریدورهای سبز در بافت شهری، و استفاده از گیاهان بومی در طراحی فضاهای شهری، می تواند به بهبود و افزایش حضور طبیعت در تبریز کمک کند.

کلیدواژه ها:

طبیعت ، شهر ، معماری ، درون شهری ، تبریز ، رودخانه ها